اثر تنش شوري بر تنظيم كننده هاي اسمزي، عملكرد و اسانس توده هاي محلي زنيان (.Trachyspermum ammi L)

Effect of Salinity on Osmotic Adjustment, Yield and Essence of Local Landraces Ajowan (Trachyspermum ammi L.)

زنيان يكي از مهم­ترين گياهان دارويي منطقه زاهدان است. تنش شوري و خشكي از عوامل مهم كاهش عملكرد گياهان زراعي در استان سيستان و بلوچستان هستند. به ­منظور بررسي اثر تنش شوري بر عملكرد كمي و كيفي گياه دارويي زنيان آزمايشي به­ صورت فاكتوريل در قالب طرح پايه بلوك­ هاي كامل تصادفي با سه تكرار، در گلخانه تحقيقاتي دانشگاه پيام نور زاهدان در سال 93 – 1392 انجام گرفت. تيمارهاي آزمايشي شامل دو توده زنيان C1: توده محلي و C2: توده پاكستاني به عنوان فاكتور اول و پنج سطح شوري S1: شاهد، S2: 2، S3: 4، S4: 6 و S5: 8 دسي­زيمنس بر متر به عنوان فاكتور دوم در نظر گرفته شدند. نتايج حاصل از اين آزمايش نشان داد بيشترين صفات طول ريشه، ارتفاع ساقه، وزن تر گياه و وزن خشك گياه و عملكرد اسانس از توده محلي و آبياري با آب معمولي (تيمار بدون تنش شوري) به ­دست آمد. با افزايش شدت تنش خشكي در كليه صفات كمي مورد اندازه­ گيري كاهش معني­ داري مشاهده گرديد، اما درصد اسانس با افزايش تنش شوري افزايش يافت. اندازه ­گيري غلظت تنظيم ­كننده­ هاي اسمزي نشان داد ميزان غلظت پرولين و كربوهيدرات­هاي محلول تحت تاثير تيمار تنش شوري در مقايسه با شاهد افزايش يافتند و افزايش شدت تنش شوري موجب افزايش ميزان غلظت تنظيم كننده­ هاي اسمزي شد. نتايج به ­دست آمده حاكي از آن است كه زنيان نسبتاً به تنش شوري مقاوم است، البته سطـوح بالاي 4 دسي­زيمنس بر متـر باعث كاهش ويــژگي­ هاي كمّي گياه مي­شوند و در صورت وقوع شوري، اين گياه با به­ كارگيري مكانيزم تنظيم اسمزي و به ­وسيله افزايش تجمع پرولين و كربوهيدرات در هنگام مواجه با شوري، شرايط تنش را تا حدي تحمل مي­كند.

Ajowan is one of the most important medicinal plants in Zahedan region. Salinity and drought are the main causes of yield reduction of plants in Sistan and Balochestan. To evaluate the effect of salinity on yield and quality of ajowan a factorial experiment with randomized complete block design with three replications was conducted at the greenhouse of the Payam Noor University of Agriculture in Zahedan in 2016. Treatments were two populations of ajowan: C1: local and C2: Pakistani which were considered as the first factor and five salinity levels 0, 2, 4, 6 and 8 d/ms as the second. The results of this experiment showed that highest root length, stem height, plant fresh weight and plant dry weight and yield of essence belonged to local population under saline condition. Increasing salinity levels beyond 4 ds/ms decreased quantitative traits significantly but increased essential oil content and concentrations of osmotic regulants (prolin and carbohydrate) as compared to that of control. This may indicate that ajowan is tolerant to salinity.