استفاده از گياهان دارويي در ايران: بررسي و تحليل آمار مصرف كنندگان، شيوه هاي مصرف، منابع تهيه و آگاهي دهنده

On the relevance of medicinal plants consumers in Iran: investigating statistics for consumers, states of consumption, informative and source area

قرار گيري كشور ايران در زمره 12 كشور برتر جهان از نظر گياهان دارويي و صنعتي بر اساس سند چشم انداز 20 ساله، نيازمند دستيابي به اطلاعات و بينش عيني از وضعيت امروز جامعه ايراني در خصوص مصرف گياهان دارويي است، كه با استفاده از تحقيقات اجتماعي بدست مي آيد. تحقيق حاضر به روش پرسشنامه اي انجام گرفت. به منظور كسب اطلاعات و چگونگي از مصرف گياهان دارويي پرسشنامه ها كليه اعضاي خانواده دانشجويان مقيم دانشگاه صنعتي اصفهان را مورد سئوال قرار داد. اندازه نمونه برابر 682 تعيين گرديد و در نهايت 1047 پرسشنامه پس از تكميل بررسي شد. به منظور بررسي و مقايسه نظرات گروهها از آزمون تجزيه واريانس (ANOVA) استفاده گرديد؛ نتايج نشان داد كه 71 / 5 درصد از مردم ايران از گياهان دارويي استفاده مي كنند. 70 درصد از جامعه مردان و 73 / 5 درصد از جامعه زنان از استفاده كنندگان گياهان دارويي هستند. همچنين مردم ايران به طور عمده با روش دم كردن از گياهان دارويي استفاده مي كنند (41 / 8 درصد از گياهان مصرفي) و 66 / 8 درصد از گياهان دارويي مصرفي جامعه از عطاري ها تأمين مي شود. اقوام و آشنايان و فرهنگ سنتي بجاي مانده از پيشينيان، اصلي ترين منابع آگاهي مصرف گياهان دارويي براي مردم ايران هستند؛ به طوري كه 69 / 1 درصد از گياهان دارويي مورد استفاده مردم از اين طريق معرفي و مورد توجه قرار گرفته است. بي ترديد دستيابي به جايگاه برتر در رتبه بندي جهاني در زمينه گياهان دارويي؛ نيازمند فرهنگ سازي، برنامه ريزي دقيق و همچنين بسترسازي مناسب براي ايجاد اشتغال پاك و پايدار از منابع طبيعي كشور در فرآيند توسعه مي باشد.

Iran’s presumed rank in the top 12 countries of the world in terms of medicinal and industrial plants based on “The 20-year Perspective Plan” requires achieving objective information and insight about Iranian society’s current status especially regarding consumption of medicinal plants. Such information can be acquired through social researches. The present research was conducted using questionnaires. In order to acquire information and knowing about mechanism of medicinal plant consumption, the questionnaires enquired all family members of the students in Isfahan University of Technology. Sample size was chosen 682 families, and finally, 1047 questionnaires were collected. ANOVA test was applied to analysis and compare the opinions of participating groups. The results indicated that 71.5% of Iranian people (statistically inferred from results of the research examinees) take medicinal plants (herbal products). 70% of male population and 73.5% of female population use herbs as medication. Also, majority of Iranian people intake the herbs after boiling (41.8% of the administered herbs), and, 66.8% of medicinal plants are purchased from apothecary. Relatives, friends, and the traditional culture inherited from the ancestors are the main sources of knowledge on how to use medicinal plants for Iranian people as 69.1% of the herbs administered by Iranians have been introduced and adopted in this manner. Undoubtedly, achieving a superior position in the global ranking of medicinal plants (herbal products) requires culture-building, meticulous programming, and also provision of suitable contexts for creating salubrious and sustainable jobs out of the natural resources in the national development processes.