اثر محصول قبلي و مقدار كود شيميايي فسفر بر عملكرد و اجزاي عملكرد برنج (.Oryza sativa L) رقم شيرودي

Effects of Previous Crop and Rate of Phosphorous Fertilizer Application on Yield and Yield Components of Rice (Oryza sativa L.) cv. Shiroudi

استفاده از تناوب زراعي مناسب مي­تواند راهكار مناسبي جهت كاهش مصرف كودهاي شيميايي و افزايش پايداري سيستم­ هاي كشت برنج باشد. بدين منظور، آزمايشي به ­صورت كرت­ هاي خردشده در قالب طرح پايه بلوك­ هاي كامل تصادفي با سه تكرار در ايستگاه تحقيقاتي برنج تنكابن واقع در استان مازندران انجام شد. كشت قبلي به­ عنوان عامل اصلي در دو سطح (شبدر برسيم و آيش (شاهد)) و مقدار كود فسفره به عنوان عامل فرعي در پنج سطح (صفر، 25، 50، 75 و 100 كيلوگرم در هكتار از منبع سوپر فسفات تريپل) بودند. در مرحله رسيدگي دانه، عملكرد و اجزاي عمكرد و همچنين غلظت فسفر دانه مورد بررسي قرار گرفتند. نتايج نشان داد كه عملكرد برنج در صورت كشت آن پس از شبدر (3/7566 كيلوگرم در هكتار) به طور معني­ داري (05/0>p) بيشتر از كشت پس از آيش (6465/1 كيلوگرم در هكتار) بود. كشت شبدر برسيم قبل از برنج سبب افزايش معني­ دار تعداد خوشه در مترمربع و تعداد دانه در خوشه گرديد، در حالي كه اثر معني­ داري بر وزن هزار دانه نداشت. با افزايش مصرف فسفر از صفر به 75 كيلوگرم در هكتار، عملكرد شلتوك به­طور معني­ داري (30/49 درصـد) افـزايش يافت، اما مصـرف بيشتر از 75 كيلوگرم در هكتار فسـفر اثر معني­داري نداشت. همچنين، كاربرد كود فسفر به ميزان 75 كيلوگرم در هكتار سبب افزايش معني­دار تعداد خوشه در مترمربع (20/5 درصد)، تعداد دانه پر در خوشه (12/93 درصد)، زيست‌ توده (22/05 درصد)، غلظت فسفر دانه (14/95 درصد) و مقدار فسفر جذب ‌شده در دانه (49/2 درصد) نسبت به عدم مصرف كود فسفر شد. با توجه به نتايج اين آزمايش، حداكثر عملكرد برنج با كشت شبدر برسيم قبل از برنج و مصرف 75 كيلوگرم فسفر در هكتار به دست آمد.

Growing berseem clover (Trifolium alexandrinum) prior to rice can be a good strategy for reduction of chemical fertilizer consumption and increasing the sustainability of the rice cropping systems. For this purpose, a field experiment was conducted by using a split-plot based on randomized complete block design (RCBD) with three replications, at the Rice Research Station of Tonekabon, Iran in 2014-2015. Growing berseem clover and use of fallow (control), were assigned to main plots, and amount of phosphorus fertilizer (without P and 25, 50, 75 and 100 kg.ha-1 P) to the sub-plots. At crop maturity, seed yield, yield components and phosphorus content of seeds were evaluated. The results showed that seed yield of rice (7566.3 kg.ha-1) after clover was significantly higher than after fallow (6465.1 kg.ha-1) (p<0.05). Growing clover before rice significantly increased panicle number per m2 and number of filled seeds per panicle, but it did not effect thousand seed weight, significantly. Increasing application of phosphorus, from 0 to 75 kg.ha-1, increased seed yield significantly by (30.49 %), but higher phosphorus application (100 kg.ha-1) did not seed yield significantly. While, panicle number per m2 (20.5 %), filled seed number per panicle (12.93 %), biological yield (22.05 %), seed P content (14.95 %) and seed P uptake (49.2 %) were increased significantly with the application of P fertilizer as compared that of not using of phosphorus fertilizer. Based on the result of this experiment, the highest paddy yield could be obtained when rice planted after clover and use of 75 kg.ha-1 of phosphorus fertilizer.