ارزيابي سناريوهاي مختلف تخصيص منابع آب سد چغاخور با استفاده از روش پويايي سيستم

Evaluation of different allocation scenarios for Choghakhor dam reservoir using system dynamic

پيش‌بيني تغييرات رفتاري در سيستم‌هاي منابع آب تحت تاثير اعمال سناريوها و سياست‌هاي بهره‌برداري تلفيقي مي‌تواند به بهره‌برداري بهينه از اين منابع كمك كند. به منظور بهره‌برداري تلفيقي از منابع آب سد چغاخور براي تامين ‌نيازهاي پايين‌دست مدل پويايي سيستم در محيط VENSIM طراحي و اجرا گرديد. همچنين مقادير ورودي به مخزن سد و تبخير از مخزن سد با استفاده از مدل سري زماني ARIMA براي پنج سال آينده پيش‌بيني شد. به اين ترتيب همه‌ي عوامل تاثيرگذار بر حجم آب موجود در سد و همچنين برهم‌كنش عرضه و تقاضاي آب كشاورزي و زيست محيطي در محدوده مورد مطالعه شناسايي و بررسي شد. پس از اينكه اين پارامترها و ارتباط متقابل آنها در محيط مدل وارد گرديد، مدل واسنجي شد. سپس سناريوهاي مختلفي از جمله تغيير در روش محاسبه نياز زيست محيطي، افزايش راندمان آبياري اراضي كشاورزي و تغيير در سطح زير كشت قابل آبياري با توجه به شرايطي كه در آينده در محدوده طرح ممكن است به وجود آيد، اجرا گرديد. نتايج مدل براي پنج سال آينده نشان داد كه سد چغاخور در بهينه‌ترين حالت توانايي تامين نياز آبي 1600 هكتار از اراضي آبخور را دارد كه در اين حالت ميزان تامين نياز كشاورزي و زيست محيطي به ترتيب 83 و 95 درصد مي‌باشد. علاوه بر اين با تغيير سيستم آبياري از سطحي به تحت فشار و بافزايش 30 درصدي راندمان آبياري، مي‌توان سطح زير كشت را از 1600 به 1690 هكتار افزايش داد.

Prediction of behavioral changes in water resources systems under applying different scenarios and policies can help to optimum operation of these resources. In order to integrated operation of Choghakhor dam reservoir for meeting the downstream demands a system dynamic model was designed and implemented in VENSIM software. Also the amount of the runoff input to the reservoir and the evaporation from the reservoir surface was predicted based on the ARIMA model for the next five years. After defining these parameters and their interactions in the model, it was calibrated. Then different scenarios, including changes in the calculation method for environmental demand, increasing irrigation efficiency and changes in the irrigated agricultural area, was implimented. The results of running the model for next five years showed that the Choghakhor Dam reservoir can supply the water demands for 1600 Ha of farmlands in the most optimal condition. In this case, the agricultural and environmental supply were obtained about 83 and 95 percent, respectively. In addition, by changing of the irrigation system from surface irrigation to pressurized system and increasing irrigation efficiency by 30% the cultivated area, can be developed up to 1690 hectares.