بررسي ابعاد مشاركت مردم درطرح هاي آبخيزداري با استفاده از روش تحليل عاملي

Investigation on dimensions of people’s participation in Watershed Management Programs;using factor analysis

يكي از برنامه هاي آبخيزداري طي دهه هاي اخير، اجراي طرح هاي مشاركتي بوده است كه انجام آنها از برنامه پنج ساله سوم توسعه شروع شد. طرح مديريت پايدار منابع آب وخاك حوزه حبله رود يكي از اين طرح هاي مشاركتي است كه فاز اول آن توسط معاونت آبخيزداري وزارت جهاد سازندگي وقت در سال 1377 با همكاري دفتر توسعه سازمان ملل متحد ( UNDP (به اجرا درآمد. با توجه به اينكه تاكنون كمتر به جزئيات و ابعاد مشاركت مردمي در طرح هاي آبخيزداري پرداخته شده است. لذا در اين تحقيق سعي شده است تا ابعاد مشاركت مردم در طرح هاي آبخيزداري با استفاده از روش تحليل عاملي مورد بررسي قرار گيرد. جامعه آماري اين پژوهش ساكنين حوزه آبخيزحبله رود مي باشند. جامعه نمونه شامل 200 نفراز روستاييان ساكن در حوزه مي باشند كه درطرح مشاركت داشته اند. ابزارجمع آوري داده ها دراين پژوهش پرسشنامه هاي محقق ساخته بوده است كه اطلاعات لازم بصورت حضوري از طريق اين پرسشنامه ها جمع آوري شد. براي سنجش پايايي ابزار جمع آوري اطلاعات ازآزمون آلفاي كرونباخ و براي سنجش روايي متغيرهاي مورد آزمون، از روش تحليل عاملي استفاده شد. نتايج بدست آمده مويد اعتماد و اطمينان بالا به پرسشنامه بوده است. نتايج تحقيق نشان داد كه ميزان مشاركت مردم در طرح هاي آبخيزداري متوسط بوده و مشاركت مردم دراجراي طرح هاي آبخيزداري در سه بعد: اجتماعي (37 درصد) بعد محيطي يا ميداني (16 درصد) و بعد اقتصادي (8 درصد) بوده است كه اين عوامل مجموعا 61 درصد از واريانس مشاركت را تبيين مي كنند.

During the last years land and water resources in Iran have suffered severe degradation. In this regard government of Iran has established several policies to Sustainable Management of Land and Water Resources during the last years. Most of these efforts have taken top down strategy. Watershed management program (WMP) is one of the current approaches to sustainable management of land and water resources in Iran. It was started at the time of third Iranian 5th socio economic and cultural development plan as a strategy to land and water resources development. In recent year’s government has developed participatory approach in watershed management in several areas. Hable-Rud program is one of these programs to sustainable management of land and water resources in Iran which is initiated as a joint program of UNDP and Islamic Republic of Iran in 1997. The data for this study were gathered from 200 respondents through personal interview. Descriptive analysis and factor analysis was used to analyze the data. The findings of study showed that level of participation in program was moderate. Results of study also showed that dimensions of people participation in watershed management programs were in three factors namely social, economical and environmental however people preferred more involvement in social rather than economical and environmental activities. Data analysis discovered that these factors explained 60% of the variation of participation.