تاثير مقدار رطوبت اوليه خاك بر توليد رواناب و هدر رفت خاك در بافت هاي مختلف، تحت باران شبيه سازي شده

The Effect of Initial Moisture on Runoff Generation and Soil Loss in Different Soil Textures under Simulated Rainfall Condition

مقدار رطوبت خاك سطحي، نقشي مهم و مؤثر در توليد رواناب هدر رفت خاك به ويژه در مناطق خشك و نيمه­خشك دارد. به ­همين ­منظور آزمايشي با هدف تعيين اثر رطوبت اوليه بر رواناب و هدر رفت خاك در دو بافت خاك (لومي، لوم­رس­شني) در زميني بكر در محدوده دانشگاه زنجان با چهار سطح رطوبت اوليه (يك، چهار، هفت و 10 روزه) انجام شد. آزمايش صحرايي به­ صورت فاكتوريل در قالب طرح پايه كاملاً تصادقي در ابعاد كرت (80 × 60سانتي­متر) با استفاده از دستگاه شبيه ­ساز باران انجام گرفت. براي هر خاك 12 كرت در دامن ه­اي با شيب يكنواخت هفت درصد احداث شد. كرت­ها تحت باران شبيه­ سازي شده با شدت 55 ميلي­متر بر ساعت و تداوم 30 دقيقه­اي قرار گرفتند. نتايج نشان داد كه، تفاوت­ معني­داري از نظر مقدار رواناب بين خاك­ هاي مطالعاتي وجود داشت (01/0p<) كه اين موضوع متأثر از مقدار رطوبت اوليه در خاك­ها بود. تفاوتي معني­ دار در خاك لومي از نظر مقدار هدررفت خاك بين سطوح رطوبتي اوليه مشاهده نشد (05/0p>)، خاك دانه ­هاي با رطوبت اوليه بالا در اين خاك در مقابل جداشدگي بوسيله قطرات باران مقاومت كردند، در حالي­كه اين تغييرات در بين سطوح رطوبتي اوليه خاك لوم­رس­ شني معني­ دار بود (05/0p<)، كه به مقدار اندك ماده آلي و مقدار بيشتر رس، مرتبط بود. برخلاف انتظار، رابطه ­اي معني­ داري (05/0p>) بين هدررفت خاك و توليد رواناب، تحت سطوح رطوبتي در خاك ­ها مشاهده نشد.

The surface soil moisture content has an important and effective role in runoff generation and soil loss, especially in the arid and semiarid regions. For this purpose, an experiment to determine the effect of initial moisture on runoff and soil loss in two soil texture of loamy, sandy clay loam in intact land in range the University of Zanjan was performed with four initial moisture levels (one, four, seven and 10 days). Field experiment as factorial in randomized block design was done in plot scale (60Í80cm) using a rainfall simulator. Twelve plots for each soil were installed on a uniform slope of seven percent and accordingly exposed to simulated rainfall with intensity of 55 mmh-1 for 30 min. The results showed that, significant difference was found in runoff generation (p<0.01) among initial soil moisture levels in each soil, that this issue was affected by the initial moisture content in the soils. No significant difference was observed in soil loss between the initial moisture levels in loamy soil (p>0.05), high initial moisture aggregates in this soil resisted versus detachment by raindrops, while these changes were significant among the soil moisture levels of the sandy clay loam soil (p<0.05), which was associated with a small amount of organic matter and more clay. Contrary to expectation, there was no significant relationship (p>0.05) between soil loss and runoff generation under moisture levels in soils.