برآورد ميزان تبخير و تعرق در ارتباط با تغييرات اقليمي در حوزه ي آبخيز درياچه اروميه

Estimation of Evapotranspiration Rate Due to Climate Change in the Urmia Lake Basin

تبخير و تعرق بعد از بارش اصلي ترين جزء چرخه هيدرولوژي است كه مقدار هدر رفت آب را به‌صورت كمي بيان مي كند. از آنجا كه ميزان تبخير و تعرق مستقيماً با متغيرهاي اقليمي در ارتباط است و انتظار مي رود با تغيير در پارامترهاي اقليمي به‌ويژه دماي هوا ميزان آن نيز تغيير پيدا كند. لذا در اين پژوهش اثرات احتمالي تغييرات اقليمي بر تغييرات تبخير و تعرق در حوضه آبريز درياچه اروميه به‌عنوان مرطوب ترين حوضه آبريز داخلي كشور كه در چند دهه اخير با خشك‌سالي و كاهش سطح آب درياچه روبه‌رو بوده است تحت سناريوهاي A1B، A2، B1 و B2 با استفاده از مدل هاي ريزمقياس گرداني آماري LARS-WG و SDSM و خروجي مدل گردش عمومي HadCM3 در سه دوره زماني آينده (2030-2011، 2065-2046 و 2099-2080) مورد بررسي قرار گرفت و با استفاده از پارامترهاي اقليمي پيش‌بيني‌شده، ميزان تبخير و تعرق در سطح حوضه به‌صورت ماهانه و فصلي با استفاده از روش هارگريوز ساماني و همچنين پريستلي تيلور براي دوره هاي مختلف محاسبه گرديد. نتايج حاصل نشان داد كه به‌طور متوسط بلندمدت دماي حداقل در سطح حوضه بين 2/0 تا 4/3 و دماي حداكثر بين 9/0 تا 9/2 در دوره هاي آتي نسبت به دوره پايه (1990-1961) افزايش خواهد يافت؛ و ميزان تبخير و تعرق محاسبه شده در تمامي ماه ها و تمامي فصول و در دوره هاي آتي تحت تأثير دما افزايش خواهد يافت؛ كه اين افزايش به‌صورت متوسط بلندمدت در سطح حوضه بين 2/4 تا 15 درصد خواهد بود. از نتايج حاصل از اين پژوهش مي توان در مديريت منابع آب هاي سطحي و زيرزميني، طرح هاي آبياري و زهكشي، برآورد نياز آبي گياهان، زمان بندي آبياري و مطالعات زيست‌محيطي و طرح هاي آبخيزداري استفاده نمود.

Evapotranspiration is a major component of the hydrological cycle which shows the amount of water loss. Since the amount of evapotranspiration is directly associated with climate variables and is related with the amount of changes in climate parameters, particularly temperature plays a key role in this regard. Therefore, in this study, possible impacts of climate change on evapotranspiration rate are estimated in the Lake Urmia Basin as a wet basin in the country. The basin nowadays is faced with drought and reduction of water level. Predictions of the changes in the lake, were examined Under scenarios A1B, A2, B1 and B2 using LARS-WG and SDSM Statistical Downscaling models and HadCM3 general circulation model output in the next three periods (2030-2011, 2065-2046 and 2099-2080) . Using the predicted climate parameters changes, Evapotranspiration rates in the basin in monthly and seasonal periods, was calculated using Hargreaves Samani and Priestley Taylor. The results showed an increase in long-term average minimum temperature in the basin between 0.2 to 3.4 degrees and a maximum temperature increase of between 0.9 to 2.9 degrees in future periods compared to the base period (1990-1961). The estimate of evaporation rate shows an increase in monthly and seasonal time series in future affected by the temperature. The increase would be between 2.4 to 15 percent on long-term average in the basin. The results can be used in the management of groundwater and surface water resources, irrigation and drainage projects, estimating crop water requirements, irrigation scheduling and environmental studies and watershed plans.