روش حل معكوس پارامترها: كاربرد در تعيين تخلخل مؤثر و هدايت هيدروليكي خاك در سيستم زهكشي دشت شادگان

روش حل معكوس روشي است كه در آن پارامترهاي موردنياز با حل عددي معادلات مربوطه به‌صورت غيرمستقيم تعيين مي‌شوند. روش‌هاي متفاوت و متنوعي به‌منظور تخمين تخلخل مؤثر (f) و هدايت هيدروليكي خاك (K) در دسترس مي‌باشد كه روش حل معكوس يكي از كارآمدترين روش‌ها جهت تخمين اين ضرايب مي‌باشد. لذا تعيين اين پارامترها براي شرايط واقعي در مزارع آزمايشي زهكشي، با استفاده از مقادير اندازه‏گيري شده برخي شاخص‏ ها و كاربرد روش حل معكوس بررسي شد. به همين جهت، حجم آب خروجي از زهكش ‏هاي زيرزميني و نوسانات سطح ايستابي در بازه 24 ساعته در سيستم زهكشي اجراشده در دشت شادگان، براي 3 دور آبياري متوالي اندازه‌گيري شد. در زمان پايين افتادن سطح ايستابي، f به روش معكوس تيلور و K نيز با معلوم بودن f، به روش معكوس اسكگز تعيين شد. همچنين تغييرات f و K با عمق سطح ايستابي نسبت به سطح زمين (z) به دست آمد. بر اين اساس و با ميانگين‌گيري حسابي، مقادير f و K به ترتيب 0.0118 m^3.m^3 و 0.3055 m.d^-1، با ميانگين‌گيري وزني، f و K با وزن z به ترتيب 0.0116 m^3.m^3 و 0.2392 m.d^-1 و با استفاده از مفهوم ميانگين تابع f و K برحسب متغير z، كميت آن‌ها به ترتيب 0.0117 m^3.m^3 و 0.3093 m.d^-1 به‏دست آمد. جهت ارزيابي مقادير f و K به‌دست‌آمده، فاصله زهكش‌هاي زيرزميني با استفاده از آن‌ها و به روش گلور اصلاح‌شده تعيين شد. نتايج نشان داد وقتيكه سطح ايستابي در نزديكي سطح زمين باشد، مقدار K به عوامل متعددي وابسته بوده و نمي‌توان K را تنها تابعي از z دانست. با افزايش z مقدار f به مقدار اندك و K به‌صورت محسوسي كاهش خواهد يافت. تكنيك حل معكوس ارائه‌شده، در اين پژوهش يك روش ابداعي ساده و مناسب جهت تخمين f و K است كه مهم‌ترين مزيت آن در برگرفتن مقياس واقعي خاك و همچنين ناهمگني و ناهمروندي خاك است.