مقايسه مقامات حميدي اديب قرن ششم با مقامات همداني و حريري

Comparative Study of Maqamat – e Hamidi – sixth Century's Scholar and Maqamat – e Hamedani and Hariri

در اواخر قرن چهارم هجري قمري، از شاخه‌هاي فن قصص كه در آن زمان در نثر عربي شهرت و رواجي داشت، فني جديد ابداع شد كه مبتكر آن بديع الزمان همداني، آن را «مقامات» ناميد و سپس نثرنويسان ديگري كه در زبان عربي و فارسي از آن تقليد كردند همين عنوان را براي آن برگزيده و به كار بردند. در اين مقاله پيرامون كاربرد سجع در معروف‌ترين مقامات عربي و فارسي و تاريخچه مقامات مورد بررسي قرار گرفته است. همچنين به بررسي مقامات بديع الزمان همداني و مقامات حريري و تأثير مقامه‌نويسي تازي بر ادبيات عربي پرداخته شده است. مقامات در زبان فارسي مانند زبان عربي، طرفداران زيادي پيدا نكرد چراكه علاوه بر بي ارزش بودن موضوع مقامات و صرف نظر از تكلّفات انشائي، اصل موضوع داستان نيز چنگي به دل نمي‌زند و جنبه انتقادي آن چه از جهت تعليم اجتماعي و چه از نظر تبليغ مذهبي ضعيف است. همچنين درباره اينكه چرا مقامات حميدي، مقلداني پيدا نكرد و در ميان فارسي زبانان كه داراي فرهنگي پر پيشينه و ذوقي شگرف‌اند ريشه نگرفت و پيروز نگشت بحث و بررسي شده است. در پايان مقامات حميدي از اديبان قرن ششم با مقامات همداني و حريري از نظر كاربرد سجع مقايسه شده است.

In the late fourth Hijri century, a new technique amongst story techniques which were common in Arabic contests was emerged; originated by Badi' al-Zamān al-Hamadāni and called it Maqamat. Other Iranian and Arabic authors and writers imitated him and applied the same title for their works. The present article studies the rhyme application in the most famous Arabic and Persian Maqamats. It also studies Badi' al-Zamān al-Hamadāni and Hariri's Maqamat and the effects of Persian writing on Arabic literature. Maqamat was not interested by Persians, because the subjects and the composing system were invaluable and the main plot was not satisfying; the critical aspect was too weak religiously and educationally. The paper also studies the reason for not being imitated by Iranians who own a remarkable background and virtuosity.