كليدواژه :
ادبيات‌تطبيقي , علل پيدايش رمان , رمان‌نويسي , ايران , مصر
چكيده فارسي :
يكي از زمينه‌هاي پژوهشي ادبيات‌تطبيقي، بررسي بستر تكويني انواع ادبي و چگونگي رشد و گسترش آنهاست. ادبيات داستاني، به‌ويژه رمان‌نويسي يكي از زمينه‌هاي جالب توجه و مهم در عرصۀ پژوهش‌هاي تطبيقي است. در اين مقاله كه به روش كتابخانه‌اي تهيه شده، علل پيدايش رمان‌نويسي در ايران و كشور مصر كه مهم‌ترين حوزۀ ادبيات داستاني ادبيات عرب محسوب مي‌شود، بررسي شده است. اين بررسي به‌منظور پاسخ دادن به اين پرسش انجام شده كه آيا در بين علل شكل‌گيري رمان در دو كشور مي‌توان به علل مشترك دست يافت و در صورت وجود چنين عواملي، دلايل اين اشتراك چيست؟ رمان به‌شيوة امروزيِ آن در ايران و مصر، كمابيش، هم‌ْزمان و درنيمة دوم قرن نوزدهم به‌وجود آمده است و به دليل شرايط يكسان سياسي‌ـ اجتماعي و شروع نهضت‌هاي تجددخواه، عوامل مشتركي در پيدايش رمان‌نويسي در هر دو كشور نقش داشته‌اند. در اين جستار، علل مشترك پيدايش رمان؛ از جمله پيدايش صنعت چاپ، تأسيس مراكز علمي، ترجمه و تأثيرپذيري از فرهنگ غرب و به‌وجودآمدن طبقۀ روشنفكر، توصيف و تحليل شده و نخستين آثار مهم در اين دو بستر فرهنگي معرفي شده است.
چكيده لاتين :
One of the research fields of comparative literature, is the study of literary genres’ genesis and the examination of the quality of their growth and development. Fiction, especially the novel, is one of the important and significant contexts of comparative research. This article, prepared by a library method, studies and analyzes the reasons for the rise of the novel in Iran and Egypt, which are the two most important cradles of Persian and Arabic literature. The novel form in Iran and Egypt appeared more or less simultaneously, in the latter part of the nineteenth century. Because of such common factors as similar political and social conditions, the rise of modernist movements, the advent of the printing industry, the establishment of science academies, the impact or hegemony of western culture, the translation movement, and the rise of the intelligentsia, the emergence of the novel has coincided in both countries. This article studies all these common reasons for the rise of the novel, and introduces the first major novels in these two cultural contexts.
