تحليل الگوي پراكنش فضايي فعاليت‌هاي دانش‌بنيان در شهر تهران

An Analysis of Spatial Distribution Pattern of Knowledge-Based Activities in Tehran

آينده اقتصادي جهان، با اقتصاد دانش‌بنيان و اطلاعاتي گره ‌خورده است؛ از اين رو كلان‌شهرهاي جهان، رقابت فزاينده‌اي براي جذب و توسعه فعاليت‌هاي دانش‌محور و اطلاعاتي و ارتقاي مزيت‌هاي رقابتي خود دارند. اين پژوهش در تلاش است با تبيين الگوي پراكنش فضايي فعاليت‌هاي دانش‌محور در تهران، معيارهاي مؤثر بر انتخاب مكان فعاليت‌ها را شناسايي كند. روش تحقيق، تركيبي است و جامعه مورد مطالعه شامل 560 شركت دانش‌بنيان مستقر در شهر تهران مي‌باشد كه به صورت هدفمند با 50 نفر از مديران شركتهاي‌ دانش‌بنيان شهر تهران براي شناسايي و تدقيق اولويت معيارهاي انتخاب مكان استقرار شركت‌ها، با تكنيك دلفي، مصاحبه‌ صورت گرفت. براي تحليل كمي داده‌ها و تدقيق رابطه‌ ميان موقعيت مكاني فعاليت‌ها با معيارهاي انتخاب مكان استقرار، از روش رگرسيون خطي در نرم‌افزار GIS استفاده شد. يافته‌هاي پژوهش نشان دادند معيارهاي دسترسي به شريان‌هاي اصلي، دسترسي به خطوط حملونقل سريع و دسترسي به مترو، بيشترين قدرت توضيح‌دهندگي را دارند و برعكس تئوري‌هاي سنتي مكان‌يابي، قيمت تملك يا اجاره، رابطه‌ معنا‌داري با موقعيت مكان استقرار فعاليت‌هاي دانش‌بنيان در شهر تهران ندارند. آزمون‌هاي آماري مكمل تحليل رگرسيوني، تصميمات دانشگاه‌ها براي مكان‌گزيني مراكز رشد دانش‌بنيان را به‌عنوان عامل ناشناخته‌ مؤثر بر الگوي پراكنش فضايي فعلي شناسايي كردند. نتايج اين پژوهش، ابزار مناسبي را براي برنامه‌ريزان شهري در راستاي بازساماندهي آرايش فضايي فعاليت‌هاي دانش‌بنيان در شهر تهران با هدف ارتقاي كارايي عملكرد فراهم ‌ميآورند.

World urban economy accompanied with knowledge and information economy, so metropolitan areas drastically compete for attracting, developing knowledge-based and information activities, and promoting their competitive advantages. This research tries to identify the effective criteria on location selection of activities by explaining the spatial distribution pattern of knowledge-based activities in Tehran. The research method is mixed and the population of the study includes 560 knowledge-based companies in Tehran. Purposefully, 50 managers of Tehran’s knowledge-based companies were interviewed to identify and prioritize the criteria for choosing the locations of companies, using Delphi techniques. Linear regression analysis was used in GIS software to analyze the data quantitatively and to find out the relationship between the location of activities and the criteria for locating. The findings of this study showed that access criteria to main arteries, access to fast transportation lines and access to the subway have the most explanatory power. Contrary to traditional theories of location, there is no significant relationship between the cost of ownership or lease and the location of knowledge-based activities in Tehran. Statistical analysis complementary to regression analysis identified university decisions to locate knowledge-based growth centers, as an effective unknown factor on current spatial distribution pattern. The results of this research provide a suitable tool for urban planners to revive the spatial arrangement of knowledge-based activities in Tehran with the aim of improving performance.