بررسي رابطه تغييرات رطوبت خاك با شاخص هاي اقليمي در رويشگاه جنگلي مله سياه در استان ايلام

پايش مستقيم رطوبت خاك و استخراج داده هاي رطوبت به صورت نقطه اي نه تنها پر هزينه و وقت گير است، بلكه در سطوح وسيع، غير عملي است. اين در حالي است كه خشك سالي پديده اي منطقه اي بوده و براي پايش آن به داده هاي وسيع و منطقه اي نياز است از اين رو، برآورد رطوبت خاك با استفاده از داده هاي هواشناسي گزينه اي مناسب است. پژوهش حاضر با بررسي امكان برآورد رطوبت خاك جنگل از طريق پارامترهاي آب و هوايي از جمله بارندگي، دماي متوسط، ميانگين حداكثر دما، ميانگين حداقل دما، رطوبت نسبي، حداقل دماي مطلق، حداكثر دماي مطلق و رطوبت نسبي انجام شد. براي اين منظور، در دو دامنه جنوبي و شمالي رويشگاه جنگلي مله سياه در ايلام، تعداد ١٨ جفت حس‌گر سنجش رطوبت در عمق هاي ۵٠، ٧٠ و ١١٠ سانتي متري نصب و رطوبت خاك، با استفاده از دستگاه تي دي آر5 در فاصله زماني ماهانه در مدت سه سال متوالي اندازه گيري شد. نتايج نشان داد كه مي‌توان از شاخص هاي هواشناسي براي برآورد بيلان رطوبت خاك در عرصه‌هاي جنگلي مورد مطالعه، كه اندازه‌گيري مستمر و گسترده رطوبت خاك در آنها مشكل است، به نحو مطلوبي استفاده كرد. ميزان رطوبت خاك اين منطقه در شهريور ماه به حداقل خود مي رسد. رطوبت ماهانه خاك، حتي در عمق زياد، بيش ترين همبستگي را با پارامترهاي اقليمي همان ماه داشته و در اين رابطه ميانگين دما و رطوبت نسبي هوا به ترتيب بيش ترين همبستگي را نشان داد. مقدار ضريب تبيين (R2) براي رابطه رگرسيوني، حدود ٩۳/٠ بود كه نشان دهنده برآورد بسيار مناسب رطوبت خاك به ‌وسيله مدل مي‌باشد. لذا بطوركلي مي توان نتيجه گرفت كه بر اساس پارامترهاي حاصل از ايستگاه هاي هواشناسي نزديك، مي توان وضعيت بيلان رطوبت خاك جنگل را به نحو مناسبي برآورد و حتي حداقل براي يك ماه آتي پيش بيني نمود.