مديريت هزينه فضاي سبز شهري (مطالعه موردي: شهر تهران)

Cost Management of Urban Green Space (Case Study: Tehran)

فضاي سبز شهري با توجه به كاركردهاي اجتماعي و محيط‌زيستي و نيز جنبه‌هاي مالي و اقتصادي خود، يكي از مؤلفه‌هاي مهم در مديريت شهري و توسعه شهرها است. گونه‌هاي مختلف گياهان در چهار گروه درخت، درختچه، گياهان پوششي و گل‌ها يا گياهان فصلي، داراي ويژگي‌هاي خاصي، از حيث سازگاري با اقليم تهران و نياز آبي و همچنين داراي نقش‌هاي متفاوتي در برآورده كردن كاركردهاي موردانتظار از فضاي سبز شهري، به‌ويژه زيباسازي و كاهش آلودگي هوا با توليد اكسيژن هستند. از اين رو مقاله پيشرو، به بررسي معيارهاي انتخاب و ارزيابي گونه‌هاي گياهي و تعيين معيارهاي مناسب براي فضاي سبز شهر تهران و سپس تعيين وزن نسبي هر يك از اين معيارها، با نظرسنجي از 35 خبره در قالب روش فرايند سلسله‌مراتبي تحليلي گروهي، پرداخته است. اوزان به‌دست آمده، ابزاري براي ارزش‌گذاري 60 گونه گياهي اصلي شهر تهران هستند كه با دو روش ارزش‌دهي ساده (خطي) و TOPSIS انجام شد. نتايج تحقيق نشان دادند كه در ميان درختان، بلوط هميشه‌سبز، نارون و سرو نقره‌اي، ارزشمندترين گونه‌ها هستند. رتبه‌‌هاي گونه‌هاي گياهي در هر يك از چهار گروه، با دو روش بيان شده، به‌دست آمدند كه تقريباً با يكديگر مطابقت داشتند. استفاده از اين رتبه‌بندي‌ها در برنامه واكاري‌هاي مناطق شهرداري، علاوه‌بر افزايش رضايت شهروندان و عمر گونه‌هاي گياهي، بهره‌وري هزينه فضاي سبز شهري را حداقل 33 درصد افزايش خواهد داد كه اين امر در راستاي اقتصاد مقاومتي مي‌باشد.

Urban green space is one of the most important components in city management and cities’ development given its social and environmental functions and financial and economic aspects. Different species of plants including trees, shrubs, cover crops and flowers or seasonal plants have specific features in terms of climate-compatible of Tehran and water demand. They also have different roles in meeting expected functions of urban green space, particularly prettification and reducing air pollution by producing oxygen. Thus, this paper tries to study selection criteria, assess plant species, and determine appropriate criterion for Tehran green space. Then, it determines relative weight of each one by surveying 35 experts’ view in the form of group analytical hierarchy process (GAHP) method. The obtained weights are instruments for valuation of 60 Tehran’s main plant species done by simple valuation (linear) and TOPSIS methods. The results indicated that evergreen oak, elm, and silver cypress are the most valuable species. Ranking of plant species were obtained by two mentioned methods in each of four groups that they were almost matched with each other. Using these ranks has increased at least 33 percent of productivity cost of urban green space in replanting project of municipality districts as well as increasing citizens’ satisfaction and life of plant species that is in line with resistance economy.