فهم پديدارشناسانه معناي آموزش و شناسايي فرايندهاي اصلي اجتماعي شكل دهنده آن در تجربه زيسته دانش‌آموزان دبيرستاني شهر تهران

The Meaning of Education and the Basic Social Processes Reproducing it in the Lived experiences of Tehran High-school Students: A Phenomenological Understanding

شواهد كلي حاكي از آن است كه نظام آموزش و پرورش به ويژه در دو دهه گذشته فضاي پرچالشي را تجربه كرده است. از سوي ديگر به نظر مي­رسد در جريان مطالعات و سياست­ گذاري­ هاي اين حوزه، به تجربه دانش­ آموزان كه مخاطبان آموزش و پرورش هستند توجه چنداني مبذول نشده است. اين پژوهش با استفاده از روش تحليل كيفي داده­ ها، از منظري پديدارشناسانه و با هدف مطالعه ساختارهاي معنا و كشف روابط پنهان ميان آن­ها، به تجربه زيسته دانش­ آموزان دبيرستاني شهر تهران رجوع مي­كند. پس از مصاحبه عميق با 8 نفر اشباع نظري حاصل شد. معناي ظهور يافته در خصوص آموزش، تحت عنوان «آموزش نخبه محور كنكوري»، در فرايند اصلي اجتماعي شناسايي شد. سه مقوله مركزي «مدرسه»، «خانواده» و «كنكور»، و يك مقوله غير مركزي تحت عنوان «صنعت چاپ و انتشار كتب كنكوري» ظهور يافت. دو فرايند اصلي مهم ديگر تحت عنوان «فرايند اصلي روانشناختي اجتماعي»، و «فرايند اصلي ساختاري كاركردي» شناسايي گرديد. اين فرايندها حاكي از نقش مدرسه به عنوان مكانيزم رسمي خلق و بازتوليد نظام­ هاي ارزش­ گذاري دو قطبي، از جمله «اقليت نخبه/اكثريت غيرنخبه» بوده و خانواده به عنوان «كارگزار اقتدارگرايي مدرسه در منزل» شناسايي گرديد. كه هر دوي اين نهادها، در معنابخشي به كنكور به عنوان «تنها گزينه مناسب براي ادامه عضويت اجتماعي»، نقش مستقيم دارند.

The current study is a qualitative one which delves into the meaning of education and its basic social processes in the lived experiences of high school students. Qualitative Data Analysis (QDA) is the method which is applied in a phenomenological perspective. In-depth interview was the data gathering technique. Theoretical saturation was reached after interviews with 8 students. The overarching meaning through the basic social process (BSP) emerged as Konkour-oriented elitist education. The emergent BSP is made up of 3 core categories i.e. school, family and Konkour, wherein, family was identified as the agent of the authority exerted by school on the students to create and reproduce bi-polar values of elite/non elite. There were also identified a Basic Social Psychological Process (BSPP) and a Basic Structural-Functional Process (BSFP) within the BSP. The BSPP turned out students' permanent anxiety of being judged, misbehaved and disdained as non-elite by both school authorities and family on the way to admission in Konkour as the only choice to be a valuable social member. The BSFP spotted the functions of family and school in a context of bi-polar values of elite/non-elite where they highly collaborate in reproducing such a dichotomous value system and hence the paramount importance of Konkour as the only way to attain proper social membership.