ارزيابي برخي خصوصيات فيزيولوژيكي و عملكرد دانه گندم در رژيم‌هاي آبياري تحت تاثير محلول‌پاشي سولفات منگنز

The Effect of Foliar Application of Manganese Sulfate on Some Physiological Characteristics and Grain Yield of Wheat under Different Irrigation Regimes

به منظور بررسي تاثير محلول‌پاشي سولفات منگنز بر برخي خصوصيات فيزيولوژيكي و عملكرد دانه ارقام هگزاپلوئيد (پيشگام و الوند) و تتراپلوئيد (چهل‌دانه و ساجي) گندم تحت رژيم‌هاي مختلف آبياري، آزمايشي به ­صورت اسپيلت پلات فاكتوريل در قالب طرح بلوك­هاي كامل تصادفي با سه تكرار در ايستگاه تحقيقات دانشكده كشاورزي دانشگاه آزاد اسلامي واحد تبريز در پاييز سال 1392 اجرا شد. فاكتورهاي آزمايش عبارتند از رژيم‌هاي مختلف آبياري در 3 سطح شامل آبياري با دور 7 روز (شاهد)، قطع آبياري در مرحله طويل شدن ساقه (كد 30 مقياس زادوكس) و قطع آبياري در مرحله آبستني (كد 45 مقياس زادوكس)، فاكتور فرعي كود سولفات منگنز در 3 سطح شامل عدم محلول‌پاشي سولفات منگنز، محلول‌پاشي 50 و 100 درصد مقدار توصيه شده پس از تجزيه خاك (با غلظت پنج در هزار) و همچنين فاكتور فرعي فرعي در چهار سطح شامل دو رقم هگزاپلوئيد پيشگام و الوند و دو رقم گندم تتراپلوئيد چهل‌دانه و ساجي. نتايج نشان داد كه رژيم‌هاي مختلف آبياري تاثير معني‌داري بر ميزان انتقال ماده خشك از ميانگره برگ پرچم، مقدار نسبي آب برگ، طول دوره پر شدن و سرعت پر شدن دانه، مقدار پرولين برگ، كارايي مصرف آب و عملكرد دانه داشتند. قطع آبياري در هر دو مرحله و همچنين عدم محلول‌پاشي كود سولفات منگنز سبب كاهش عملكرد دانه، سرعت و طول دوره پر شدن دانه گرديد. قطع آبياري در مرحله طويل شدن ساقه گندم مقدار نسبي آب برگ را 33 درصد نسبت به تيمار شاهد كاهش داد. همچنين، قطع آبياري منجر به افزايش مقدار پرولين برگ گرديد، به­ طوري­كه قطع آبياري در مرحله طويل شدن ساقه گندم مقدار پرولين برگ را از 5/35 به 8/34 ميكرومول بر گرم وزن تر افزايش داد. در رژيم‌هاي مختلف آبياري مشخص شد كه تيمارهايي كه با فواصل 7 روز آبياري شده بودند در مقايسه با تيمارهاي تحت قطع آبياري، دوره پر شدن دانه طولاني‌تر (36 روز) داشتند. بيشترين كارايي مصرف آب (0/0018 كيلوگرم بر متر مكعب) نيز با حجم كل آب مصرفي 2/4 مترمكعب براي هر كرت فرعي تحت آبياري با فاصله 7 روز به ‌دست آمد.

To study the effects of spraying manganese sulfate on some physiological characteristics and seed yield of tetraploid and hexaploid varieties of wheat under different irrigation regimes a factorial split plot experiment based on completely randomized design with three replications was conducted at the Research Station of Faculty of Agriculture, Islamic Azad University, Tabriz Branch, Iran, in the fall of 2013. Irrigation regimes were considered as main factor in three levels, including irrigation at every 7 days (control), cutting off of irrigation at stem elongation (code 30 scale Zadoks) and cutting off of irrigation at booting stage (code 45 scale Zadoks), manganese sulfate fertilizer as sub factor including not spraying, spraying with 50% and 100% concentrations of recommended rate based on soil analysis (with 0.005 concentration) and sub sub factor in four levels, including two levels of each hexaploid (Pishgam and Alvand) and tetraploid (Cheheldaneh and Saji) wheats. The results showed that irrigation regimes significantly affected translocation of dry matter of flag leaf internode, leaf relative water content, duration and rate of seed filling, leaf proline content, water use efficiency and seed yield. Cutting off of irrigation at both stages and also not spraying of manganese sulfate reduced seed yield, rate and duration of seed filling.Cutting off of irrigation at stem elongation stage reduced leaf relative water content (by 33%) as compared to control treatment. Also, cutting off of irrigation increased praline content of leaf, cutting off of irrigation at stem elongation stage increased amount of leaf proline content from 5.35 to 8.34 micro moles per gram. Irrigation at 7 day intervals increased seed filling duration in comparison of cutting irrigation, by 36 days. The highest water use efficiency (0.0018 kg/m3) with total volume water use (2.4 m3) was achieved with the irrigation at 7 day intervals.