بررسي اثرات تاريخ كاشت و ارقام برنج بر آناتومي پدانكل و عملكرد دانه در شرايط اقليمي خوزستان

Evaluating the Effects of Sowing Dates on the Peduncle Anatomy and Grain Yeild of Rice Cultivars in the Climatic Condition of Khuzestan Province

اين پژوهش با هدف تعيين اثرات تنش گرما در تاريخ­ هاي مختلف كاشت بر آناتومي پدانكل ارقام برنج و ميزان عملكرد دانه در استان خوزستان طراحي و اجرا گرديد. اين آزمايش با دو عامل تاريخ كاشت و رقم به صورت كرت‌هاي يك ­بار خرد شده، در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در دو سال (1385 و 1386) در مزرعه ايستگاه تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي خوزستان (شاوور) اجرا شد. سه تاريخ كاشت (2/15، 3/5 و 3/25) در كرت‌هاي اصلي و 5 رقم برنج شامل ارقام هويزه و حمر (متحمل به گرما) عنبوري قرمز و چمپا (حساس به گرما)، رقم پرمحصول دانيال (نيمه متحمل به گرما) در كرت‌هاي فرعي قرار گرفتند. نتايج تجزيه مركب نشان داد كه اثر متقابل بين رقم و تاريخ كاشت در صفاتي نظير سطح كانال هوايي، سطح دستجات آوندي بزرگ، چوب و آبكش معني ­دار بود. به ­عبارتي، ارقام بسته به شرايط حرارتي واكنش متفاوتي داشتند. كمترين و بيشترين اندازه سطح كانال­ هاي هوايي را تاريخ‌هاي كاشت اول و دوم به­ ترتيب با ميانگين 15924/37 و 21144/38 ميكرومتر مربع، همچنين در ارقام هويزه و چمپا به ­ترتيب با ميانگين 15492/23 و 23411/18 ميكرومتر مربع دارا بودند. كمترين و بيشترين سطح آوند چوب مربوط به تاريخ­ هاي كاشت سوم و اول به­ ترتيب با ميانگين 741/37 و 898/03 ميكرومتر مربع و كمترين و بيشترين سطح دستجات آوندي بزرگ، به­ ترتيب با ميانگين 15514/20 و 15983/93 ميكرومتر مربع، و آبكش، به­ ترتيب با ميانگين 3121/77 و 3437/55 ميكرومتر مربع به تاريخ كاشت­ هاي دوم و سوم اختصاص يافتند. بر اين اساس، مي ­توان كاهش سطح دستجات آوندي بزرگ و آبكش در دو تاريخ كاشت اول و دوم را نوعي سازوكار براي حفظ آب و فشار آماس سلول­ ها دانست. همچنين، افزايش سطح آوند چوب نيز مي­ تواند جهت انتقال بيشتر حجم آب با توجه به نياز گياه در شرايط تنش باشد.

This experiment was carried out to determine the effects of heat stress, due to different planting dates, on the peduncle anatomy of rice cultivars and their grain yields. It was performed in a split-plot experiment using randomized complete blocks design with three replications in 2006 and 2007 cropping seasons at the Shavoor Agricultural and Natural Resources Research Center of Khuzestan. Three planting dates (May 5th. with 20 days intervals), to expose rice cultivars to different tempratures, were assigned to main plots and cultivars (Hoveizeh, Hamar, heat tolerant, Ghermez Anbori, Champa, heat sensitive, and Danial, relatively heat tolerant) to sub-plots. The results of combined analysis showed that the effects of planting date× variety interactions were significant for all of traits, including air channel surface, large vascular bundles surface, xylem and phloem. This indicates that cultivars reacted differently to planting dates. Lowest and highest airchannels surface levels were related to 1st and 2nd planting dates (15492.23 and 21144.38 µm2) and to Hoveizeh and Champa cultivars (15492.23 and 23411.18 µm2) respectively. Lowest and highest xylem surface obtained in 3rd and 1st planting dates (741.37 and 898.03 µm2) respectively. But, lowest and highest level of large vascular bundles were optained in 2nd and 3rd planting dates (15514.20 and 15983.93 µm2)and for phloem (3121.68 and 3437.55 µm2)respectively. Based on these results it can be said that the reduction of large vascular bundles surface and phloem in 1st and 2nd planting date are mechanisms of water conservation and maintaining cell turgor pressure. Increasing xylem vascular bundle surface also, would facilitate availability of water to plant under drought stress conditions.