شناسايي و اولويت‌بندي گزينه هاي احداث سد زيرزميني در دشت سيلابي قره‌بوته زنجان با استفاده از روش فرآيند تحليل سلسله مراتبي(AHP)

Identification and Prioritization of Underground Dam Sites in Qare-Bute Plian of Zanjan Using Analytical Hierarchy Process (AHP)

هدف اصلي اين مقاله، شناسايي گزينه هاي مناسب براي احداث سد زيرزميني در محدوده دشت سيلابي قره­بوته واقع در جنو ب ­غربي استان زنجان است. سطح آبهاي­زيرزميني اين منطقه در سالهاي اخير كاهش يافته­است. احداث سدزيرزميني، مي­تواند تا حدودي به رفع كمبود آب در اين منطقه كمك نمايد. محدوده مورد مطالعه، از نظر پتانسيل احداث سد زيرزميني مورد مطالعه قرارگرفته و13 محل براي احداث سازه شناسايي شده­است. در اين تحقيق، ابتدا مهمترين عوامل تاثيرگذار در احداث سد زيرزميني، شناسايي شده­است. اين عوامل شامل واحدهاي زمين شناسي، گسل، آبراهه، كيفيت آب، عمق سنگ ­بستر و حجم مخزن هستند كه با استفاده از روش تحليل سلسله مراتبي، مقايسه زوجي بين آنها صورت­گرفته و بر اساس ارجحيت هريك از اين عوامل به ديگري، ضريب آنها محاسبه شده­است. در اين روش با استفاده از تعيين معيار و زير معيار عوامل موثر در انتخاب ساختگاه، ميزان اهميت آنها در انتخاب محل توسط يك سيستم مقايسه و رتبه­بندي زوجي صورت مي­گيرد. به منظور مقايسه نتايج روش تحليل سلسله مراتبي، از روش وزن­دهي نيز براي اولويت­بندي گزينه­ها استفاده شده­است. در روش وزن دهي، با در نظر گرفتن ميزان اهميت هريك از عوامل شناسايي شده، عددي به عنوان وزن (Weight) آن عامل در نظر گرفته مي­شود. براي زير عاملها نيز، متناسب با درجه اهميت عددي به عنوان نرخ (Rate) مشخص مي­شود. نتيجه مقايسه، بيانگر انطباق مناسب اولويت­بندي­ گزينه­ها با دوروش متفاوت است. با اينحال، به نظر مي­رسد كه روش AHP به­دليل مقايسه زوجي عوامل، از دقت بيشتري نسبت به روش وزن­دهي برخوردار است.

The main objective of this paper is to identify suitable site to construction underground dam in Qare-Booteh Flood Plain at South West of Zanjan Province. The groundwater level of the floodplain is reduced in recent years. Underground dam construction could compensate some part of the ground water scarcity. Therefor, the area has been investigated to find suitable site for underground dam construction and 13 potential sites have been identified in preliminary surveys. Due to the effect of several factors to determine the best site, the most significant factors have been recognized. These factors include; geological units,faults, type of the drainage, water quality, depth of the bedrock and reservoir volume. Using hierarchical analysis, dual comparison between the main criteria and sub-criteria has been carried out and the coefficient effect of the each factorhas been calculated. In order to compare the theresults, usual weighting method is used to prioritize the options. The comparison shows the consistency of appropriate prioritize options result by two different methods. However, it seems that the result of AHP method is more reliable due to pair judgment of the factors