مرز سيستم شكل زاي يخچال كواترنري در حوضه‌هاي آبريز شمال غرب ايران

واحد شمال غربي كه محل تلاقي رشته‌كوه‌هاي شمالي و جنوب غربي ايران است، يك منطقه ي كوهستاني به‌حساب مي‌آيد. شواهد فراواني از فعاليت‌هاي يخچالي كواترنري در اين واحد باقي‌مانده است. در راستاي همين مسئله، اين مقاله درصدد آن است كه با توجه به آثار يخچالي موجود در منطقه به برآورد ارتفاع برف مرز كواترنري آن بپردازد. با استفاده از نقشه‌هاي توپوگرافي 1:50000 و انعكاس فرم اشكال يخچالي بر روي نقشه‌ها، بيش از 4000 سيرك يخچالي شناسايي شد كه در بين حوضه‌هاي آبريز ارس، سفيدرود و درياچه ي اروميه پراكنده‌شده است. با توجه به قرارگيري مناطق كوهستاني اين منطقه، سيرك‌هاي يخچالي در قسمت‌هاي غرب، شرق و مركز واحد شناسايي شدند. ارتفاع برف مرز به روش‌هاي رايت، ارتفاع كف سيرك، نسبت پنجه به ديواره و نسبت‌هاي ارتفاعي برآورد شد. در اين واحد ژئومورفيك سيرك‌هاي يخچالي از ارتفاع 1800 متر به بالا امكان شكل‌گيري داشته‌اند. تجزيه‌ و تحليل ارتفاعات برآورد شده گواه اين است كه ارتفاع برف مرز دائمي در روش ارتفاع كف سيرك پورتر، به دليل انعكاس اثرگذاري جهت بر ارتفاع برف مرز نسبت به ساير روش‌ها با واقعيت انطباق بيشتري دارد. ارتفاع برف مرز كواترنري بين 2453 متر (حوضه ي آبريز ارس) تا 2685 متر (حوضه ي آبريز سفيدرود) متغير برآورد گرديد (232 متر اختلاف ارتفاع). اين اختلاف نشان‌دهنده ي كاهش ارتفاع برف مرز از جنوب به شمال است. متوسط ارتفاع برف مرز اين واحد 2586 متر است. تجزيه‌ و تحليل يافته‌ها نشان مي‌دهد كه اين واحد در دوره‌هاي سرد تحت حاكميت سيستم شكل زايي يخچالي بوده است.