كليدواژه :
تأمين اجتماعي , تحليل گفتمان , عدالت اجتماعي , بيمههاي اجتماعي
چكيده فارسي :
تأمين اجتماعي به معناي اعم خود همواره يكي از آرزوهاي بشر بوده است؛ به طوري كه انسان‌ها هميشه دغدغة زندگي آرام و مطمئني را داشته‌اند كه عاري از «رنج و نگراني» باشد؛ تا در پرتو آن فرصت يابند به جنبه‌هاي متعاليتر زندگي بپردازند و در هنگام تلاش براي كسب معاش، چشم‌انداز آيندهاي مبهم آن‌ها را نگران و آشفته نسازد. در دنياي امروز، اين آرمان ديرين در تحقق تأمين اجتماعي و به‌ويژه در نظام كارآمد بيمههاي اجتماعي و حمايت و مساعدتهاي اجتماعي جست‌وجو مي‌شود. مقولاتي كه موضوع اصل 29 قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران را به خود اختصاص داده و بر لزوم تحقق آن تأكيد شده است. در پژوهش حاضر، با بهره‌مندي از روش كيفي، و به شيوة تحليل گفتمان به روش «نورمن فركلاف» و «لاكلاو و موفه»، با مبنا قرار دادن عدالت اجتماعي به عنوان دال شناور و «تأمين اجتماعي» تحت عنوان نشانة مركزي، درصدد پاسخ‌گويي به سؤال اصلي اين نوشتاريم كه حاكي از آن است كه گفتمان عدالت حاكم بر مقولة تأمين اجتماعي در چهار دولت پس از انقلاب، دولت دفاع مقدس (دولت موسوي)، دولت سازندگي (دولت هاشمي)، دولت اصلاحات (دولت خاتمي) و دولت اصول‌گراي عدالت‌محور (دولت احمدي‌نژاد)، به چه شكل قابل ترسيم است؟ يافته‌هاي تحليل گفتمان حاكي از آن است كه دال شناور «عدالت اجتماعي»، ذيل گفتمان كلان انقلاب اسلامي، در قالب نشانة مركزي «تأمين اجتماعي» مسدود شده اشت و مفصل‌بندي آن در قالب نشانه‌هايي اصلي چون، برخورداري آحاد جامعه از حمايت‌هاي بيمه‌اي و امدادي (البته با رويكرد حداقلي به مقوله تأمين اجتماعي در گفتمان دفاع‌مقدس و در نظر گرفتن ساختار نظام جامع تأمين اجتماعي در گفتمان اصلاح‌طلبي)، برخورداري از حمايت‌هاي اجتماعي و بيمه‌اي (در قالب تدوين چهارچوب نظام تأمين اجتماعي) در گفتمان سازندگي و برخورداري از حمايت‌هاي بيمه‌اي و توانبخشي(در قالب رويكرد چند بعدي به مقوله تأمين اجتماعي) در گفتمان اصول‌گراي عدالت محور شكل گرفته كه مبيّن خط سير متفاوت دولت‌هاي پس از انقلاب در تحقق عدالت اجتماعي برآمده از تأمين اجتماعي در كشور مي‌باشد.
چكيده لاتين :
Social Security, in its broad sense, has always been one of human wishes and humans have always been concerned with a secure and comfortable life – a life free from any worries and suffering so as to enable humans to engage in more transcendental aspects of life and not worry about unclear future while doing a living. In the modern world, this earliest goal is achieved through social security and particularly efficient social insurance systems and social support and contributions. These were included and asserted in the Principle 29 of the Constitution of Islamic Republic of Iran. The present paper aims to answer the primary question of the research: to what extent were the justice discourses dominating social security considered in the four governments after Islamic revolution in Iran, namely Holy Defense Government (Moosavi cabinet), Construction Government (Rafsanjani cabinet), Reform Government (Khatami cabinet) and Justice-oriented Fundamentalist Government (Ahmadinejad cabinet)? To answer this question, the qualitative method, and the Norman Fairclough, Ernesto LacLau and Chantal Mouffe discourse analysis methods were used. Besides, the research was grounded on social justice as a blank signifier and "social security" as a central indicator. Given that measures taken in the area of social security include four
sectors of insurance, social support, rehabilitation and first aid, results from discourse analysis suggest that the blank signifier, i.e. social justice, is limited to the framework of the central indicator, social security, throughout macro discourses. Accordingly, social justice has been assumed to include such main indicators as the provision of insurance and first aid to all members of the society (of course with the minimal approach to social security in Holy Defense discourses and considering the comprehensive social security structure in reformist discourses), the provision of social support (within the limits of social security system in construction discourses) and the provision of insurance support (within the multidimensional approach to social Security in justice-oriented fundamentalist discourses). It is evident that after the Islamic Revolution, different governments have followed different approaches to the fulfillment of social justice in the light of social security.
