آموزش شهروندي در مدارس شهر تهران؛ آثار و پيامدها

Citizenship Education In The Schools of Tehran: Effects and Consequences

آموزش شهروندي به ساكنان شهر يكي از رسالت‌هاي نهادهاي مختلف اجتماعي در محيط شهري است. همچنين يكي از طرح‌هايي كه به صورت يك مداخلة شهروندي در سطح مدارس راهنمايي شهر تهران در حال انجام است طرح «شهردار مدرسه» است. هدف اين طرح توسعه و ترويج مشاركت اجتماعي و نهادينه كردن مهارت‌هاي شهروندي در بين دانش‌آموزان است. بر اين اساس مقالة حاضر به بررسي ميزان اثربخشي طرح شهردار مدرسه پرداخته است؛ زيرا دست‌اندركاران و مسئولان مديريت شهري و نيز آموزش و پرورش همواره با اين پرسش مواجه بوده‌اند كه تا چه اندازه طرح شهرداري مدرسه به لحاظ اهداف مورد نظر از اثربخشي لازم برخوردار است؟ براي سنجش ميزان اثربخشي طرح شهردار مدرسه از مدل CIPP استفاده ‌شده است. البته سعي شده در اين مطالعه فقط نتايج ارزش‌يابي كيفيت برون‌داد طرح ارائه شود. روش انجام تحقيق ارزش‌يابي است و جامعة آماري آن را كلية دانش‌آموزان شهردار مدرسه، والدينشان و مديران مدارس در مناطق 22 گانة شهرداري در سال تحصيلي 1391 - 1390 تشكيل مي‌دهد. براي جمع‌آوري اطلاعات از ابزار «پرسش‌نامه» و نيز براي سنجش وضعيت اعتبار مفاهيم و متغيرها از دو روش‌ اعتبار صوري و اعتبار نمونه‌گيري (منطقي) استفاده شده است. همچنين از آزمون آلفاي كرونباخ براي دست‌يابي به پايايي مفاهيم كمك گرفته‌ايم. در نهايت در جمع‌بندي وضعيت پيامدها و آثار طرح بر روي دانش‌آموزان مي‌توان چنين قضاوت كرد كه بيش‌ترين تأثير طرح شهردار مدرسه در افزايش احساس مسئوليت‌پذيري اجتماعي و نيز افزايش علاقه و تعلق نسبت به محيط مدرسه است. در مقابل مواردي از قبيل افزايش مشاركت جمعي در بين دانش‌آموزان، افزايش آموزش و آگاهي‌بخشي به ساير دانش‌آموزان مدرسه و نيز بهبود وضعيت تحصيلي شهرداران مدرسه در سطح نامطلوبي ارزيابي شده‌اند.

Citizenship education is one of the objectives of social centers and institutions. The School Mayor Plan is a project of citizenship in the middle schools of Tehran. The aim of this project is to develop and promote social participation and institutionalize citizenship skills among students. This research evaluates the effectiveness of the School Mayor Plan. CIPP model is used to evaluate the effectiveness of this plan; however attempt has been made to present only the results of the evaluation of output quality. The research method is evaluation, and its population comprises all students who served as School Mayor, their parents and school administrators in Tehran in the academic year 2011-2012. In this study, we used a questionnaire to collect data and employed the face and sampling validity methods for reliability; also the Cronbach's alpha test was used for the validity of the variables. The findings indicate an increased sense of social responsibility and interest in and attachment to the school environment. In contrast, this plan did not have any positive impact on the social participation of students, the education and awareness of students, and the educational achievements of School Mayors.