بررسي تأثير شرايط هيدروديناميك و مورفولوژي رودخانه بهمنشير بر روي خصوصيات زمين‌شناسي مهندسي نهشته‌هاي سري جزر و مدي بهمنشير

The effect of hydrodynamic and morphologic conditions of Bahmanshir river on engineering geological properties of tidal deposits of Bahmanshir series

رودخانه بهمنشير يك رودخانه جزر و مدي دوسويه در جنوب‌غربي استان خوزستان مي­باشد كه از رودخانه كارون در محلي به‌نام سه شاخه حفار (محل اتصال رودخانه ­هاي كارون، اروندرود و بهمنشير) در نزديكي خرمشهر منشعب شده و بعد از طي مسيري در حدود 80 كيلومتر به خليج‌فارس منتهي مي­گردد. نهشته­ هاي عهد حاضري كه در امتداد اين رودخانه وجود دارند، شامل دو افق رسي مي­باشند كه توسط يك افق ماسه‌اي- سيلتي از يكديگر جدا شده­اند. اين نهشته­ ها كه در يك محيط جزر و مدي ته نشست يافته­اند به عنوان سري جزر و مدي بهمنشير شناخته مي­شوند. مطالعات هيدروديناميكي و محيط­رسوبي اين رودخانه نشان مي­دهد كه جريانات جزر و مدي از طريق رودخانه اروندرود در بالادست و از طريق خليج­فارس در پايين­دست وارد رودخانه بهمنشير مي­شوند. در منطقه مياني رودخانه نيز به علت مورفولوژي مئاندري آن، شدت انرژي و تراز جزر و مد كاهش پيدا مي­كند. هدف از اين تحقيق بررسي تأثير شرايط هيدروديناميكي و مورفولوژيك خاص اين رودخانه بر روي خصوصيات زمين­شناسي مهندسي نهشت ه­هاي سري بهمنشير مي­باشد. مطالعات انجام شده نشان مي‌دهد كه در مناطق بالادست و پايين­دست رودخانه به علت حضور جريانات جزر و مدي دوسويه، شرايط رسوبي و محيط شيميايي تقريباً يكساني به وجود آمده است كه اين شرايط سبب ايجاد مشابهت­ هايي در خصوصيات زمين­شناسي مهندسي از قبيل خصوصيات فيزيكي، مكانيكي و شيميايي نهشته‌هاي سري بهمنشير شده است. همچنين در منطقه مياني رودخانه به علت كاهش شدت انرژي جريان به دليل مئاندري شدن اين قسمت از رودخانه، درصد كاني­­هاي رسي نسبت به كاني­هاي غيررسي افزايش يافته است. همين امر موجب شده خصوصيات زمين­ شناسي مهندسي منطقه مياني رودخانه نسبت به مناطق بالادست و پايين­دست آن تغييرات زيادي نشان دهد.

Bahmanshir river is a two directional tidal river in southwest Khuzestan province (IRAN). This river originates from Karun river near Khoramshahr city (upstream) and traverses downstream about 80 km before falling into the Persian Gulf. Holocene deposits along Bahmanshir river commonly consist of two clayey layers that have been separated by silty sand beds. These complexes have been known as Bhamanshir series which have deposited in tidal environment. Hydrodynamic and sedimentary environments studies of Bahmanshir river show that tidal currents flow upstream from Arvand River and downstream from Persian Gulf also in the middle part of river due to its meandered morphology, the intensity and energy of tidal currents reduces. The main aim of this research is, to investigate the effect of hydrodynamic and morphologic conditions of Bahmanshir river on engineering geological properties of tidal deposits of Bahmanshir series. The results of studies reveal that engineering geological properties of deposits are approximately the same for both upstream and downstream of the river but in the middle part due to its meandered morphology and reduction in energy intensity of flow, percentage of clayey minerals are more than upstream and downstream. This difference in percent of clayey minerals has caused the variety of engineering geological properties middle part rather than other region.