نرخ موثر مالياتي نقدي معيار سنجش اجتناب مالياتي يا مديريت سود افزايشي ؟

هدف از پژوهش حاضر محاسبه كارايي هزينه و سود بانك‌هاي تجاري ايران و بررسي رابطه بين كارايي هزينه و سود با متغيرهاي اندازه، نسبت كفايت سرمايه، نسبت هزينه به سود و سودآوري است. اين پژوهش در دو مرحله انجام شد. در مرحله نخست با استفاده از تكنيك تحليل پوششي داده‌ها، كارايي هزينه و سود 10 بانك در دوره زماني 1385-1392 مورد محاسبه قرار گرفت و در مرحله دوم با بهره‌گيري از رگرسيون داده‌هاي تركيبي (پانلي) به بررسي رابطه ميان كارايي هزينه و سود با متغيرهاي پيش گفته پرداخته شد. در مرحله نخست بانك‌هاي مورد بررسي به طور نسبي در دو گروه كارا و غير كارا از لحاظ هزينه و سود طبقه‌بندي گرديد و مشخص شد كه بانك‌هاي مورد بررسي از لحاظ كسب سود و كسب منافع كارايي بيشتري نسبت به صرف يا هزينه كردن منابع دارند. همچنين، از ديگر يافته‌هاي اين مرحله از پژوهش، ارائه راهكاري براي بانك‌هاي ناكارا به منظور حركت به سمت مرز كارايي بود. در حقيقت، تكنيك تحليل پوششي داده‌ها، واحدهاي مرجع (از ميان بانك‌هاي كارا) را براي بانك‌هاي ناكارا هدف از اين تحقيق بررسي اين موضوع است كه آيا نرخ موثر مالياتي نقدي معيار مناسبي براي اندازه‏گيري اجتناب مالياتي است؟ به منظور بررسي اين موضوع، نمونه‏اي متشكل از 102 شركت (مشتمل بر 714 مشاهده شركتسال) پذيرفته شده در بورس و اوراق بهادار كه داراي سود قبل از مالياتي مثبت بوده‏اند، براي دوره‏ 1384 تا 1391 انتخاب شده‏اند. با استفاده از داده‏هاي تركيبي و بكارگيري روش پانل ديتا به منظور آزمون فرضيه ها، نتايج حكايت از آن دارد كه، نرخ موثر مالياتي نقدي معيار مناسبي براي اندازه گيري اجتناب مالياتي نيست. چرا كه اين نرخ، دو اثر متمايز اجتناب مالياتي و مديريت سود افزايشي را به صورت هم‏زمان منعكس مي‏كند. دليل اين امر وجود سود قبل از ماليات در مخرج كسر اين نرخ است كه مي‏تواند تحت تأثير فعاليت‏هاي مربوط به مديريت سود قرار گيرد. استفاده از اين نرخ براي اندازه‏گيري اجتناب مالياتي در تحقيقاتي كه مديريت سود نيز بر موضوع مورد بررسي آن‌ها نيز اثر گذار است ممكن است موجب تحريف نتايج گردد.