جهاني‌شدن، نوسازي و سياست‌هاي جمعيتي در ايران (قبل از انقلاب، از سال 1342 تا 1355)

Globalization, Modernization and Population Policies in Iran

هدف اصلي پژوهش‌ حاضر «بررسي جامعه‌شناختي تأثيرات جهاني‌شدن از طريق شناخت تحول پارادايم‌هاي توسعه، به‌ خصوص رويكرد نوسازي و تأثير آن بر اتخاذ سياست‌هاي جمعيتي در ايران»، قبل از انقلاب اسلامي و در خلال سال‌هاي 1342 تا پيروزي انقلاب اسلامي است. روش تحقيق در اين پژوهش كتابخانه‌اي بوده و با استفاده از متدهاي كمي و كيفي، متناسب با بخش‌هاي مختلف پژوهش‌، به بررسي و مطالعۀ سياست‌هاي جمعيتي پرداخته شده است. پژوهش‌ حاضر چگونگي ورود ايران به چرخۀ نظام جهاني و همچنين سلطۀ گفتمان‌هاي توسعه‌يافته (مركز) را به‌عنوان پارادايم‌هاي غالب بر فضاي كشورهاي توسعه‌نيافته به تصوير كشيده و نشان مي‌دهد كه در فاصله سال‌هاي 1342 تا 1355 در ايران قبل از انقلاب، زمامداران وقت (پهلوي دوم) چگونه با توجه به شرايط قرارگرفته در وضعيت يك كشور توسعه‌نيافته، با استفاده از پارادايم مسلط «نوسازي»، به اجراي سياست كاهش جمعيت با بهره‌گيري از نظريۀ «انتقال جمعيتي» اقدام كرده و متأثر از همين اقدامات، زمينه را براي تغيير در ساختار جمعيت و در نتيجه كاهش رشد جمعيت در ايران، بين سال‌هاي 1342 تا 1355، از حدود 3/2 درصد به ميزان 2/6 درصد، فراهم كردند.

The main goal of the present research is to study the different effects of globalization, through understanding the transformation of development paradigms, especially the modernization approach and its influence on the population policy in Iran before the 1979 Revolution and during the period from 1963 to 1979. Research methodology was library method; and using quantitative and qualitative methods, proportional to different parts of research, the population policies have been examined. The present study examines Iran’s entry into the global system and illustrates the domination of development discourses as the paradigms dominating the underdeveloped countries. This study shows how the government at that time used the dominant paradigm of modernization to implement the policy of reducing population growth through the population transfer theory, and paved the way for changing the structure of the population, and as a result reduced population growth in Iran from 3.2 percent in 1963 to 2.6 percent in 1976.