تاثير نهادهاي سياسي بر عملكرد صندوق‌هاي نفتي ايران، نروژ و عربستان

اين مقاله به تاثير نهادهاي سياسي بر عملكرد صندوق‌هاي نفتي پرداخته و در پي پاسخ به اين سوال است كه چه تفاوت‌هايي در نهادهاي سياسي، سبب تفاوت در عملكرد صندوق‌هاي نفتي در ايران، نروژ و عربستان شده است؟. به نظر مي‌رسد در شرايطي كه نهادهاي سياسي، حداكثرسازي منافع را با اتخاذ تصميات بلندمدت عملي سازد، سازوكار صندوق‌هاي نفتي موفق است و در شرايطي كه نهادهاي سياسي حداكثرسازي منافع را با اتخاذ تصميات كوتاه‌مدت ممكن سازد، سازوكار صندوق‌هاي نفتي موفق نيست. نهادهاي سياسي در دموكراسي‌هاي كامل و همچنين حكومت‌هاي استبدادي پدرمآب به اتخاذ تصميات بلندمدت منجر ‌شده، اما نهادهاي سياسي در دموكراسي‌هاي ناقص به اتخاذ تصميات كوتاه‌مدت مي‌انجامد. نتايج حاصل از رتبه‌بندي نظر خبرگان نشان مي‌دهد در بين نهادهاي رسمي، پايبندي سياستمداران حزبي/خانوادگي به منافع بلندمدت حزب/خاندان مهم‌ترين مولفه‌ موثر بر عملكرد صندوق‌هاي نفتي است. اين رتبه‌بندي بر نقش سياست‌ورزي حزبي يا خانوادگي در افزايش افق تصميم‌گيري سياستمداران تاكيد دارد. ‌ در ايران انگيزش‌هاي مستتر در نهادهاي سياسي سبب سوق دادن سياستمداران به اتخاذ تصميمات كوتاه‌مدت به جاي تصميمات بلندمدت مي‌شود. اين انگيزه‌ها به گونه‌اي است كه سياستمداران متمايل مي‌شوند براي حداكثركردن منافع خود، بازه زماني كوتاه‌مدت را مدنظر قرار دهند. اين ويژگي يكي از مهم‌ترين عوامل موثر در عدم موفقيت سازوكار حساب ذخيره ارزي و يا صندوق توسعه ملي در ايران بوده است.