تحليل كنش گفتاري خطبه امام حسين(ع) در روز عاشورا

پژوهش حاضر در سه حوزه زبان‏شناسي، ادبيات و تاريخ به بررسي و تحليل كنش‌هاي گفتار موجود در خطبه امام حسين(ع) در روز عاشورا بر اساس تاريخ طبري مي‌پردازد. نظريه كنش گفتار نشان مي‌دهد كه زبان نه تنها براي توصيف جهان استفاده مي‌شود، براي عملي كردن رشته‌اي از امور ديگر نيز به كار مي‏رود كه نشان دهنده منظور گوينده از بيان پاره‌گفتار است. در واقع، با كاربست اين نظريه، ضمن بررسي لايه هاي زباني يك اثر، ويژگي ها و زواياي پنهان آن را مي‏توان كشف نمود و از اين رو، به ذهن و دنياي كاربرِ زبان راه يافت. در اين مقاله كه به روش تحليل گفتمان به صورت تحليليآماري و با رويكرد نظريه كنش گفتار آستين (1962م) و طبقه‏بندي پنجگانه سرل (1969م) انجام شده؛ واحد تحليل، مضمون در نظر گرفته شده كه مي‏تواند شامل يك كلمه، يك جمله يا چند جمله باشد كه بيان كننده يك كنش است. نتيجه اين پژوهش حاكي از اين است كه امام حسين(ع) با بهره گرفتن از افعالي با كنش اظهاري ابتدا سعي مي‏نمايد، موقعيت خويش و خاندانش را براي آنان تصريح نمايد و سپس با استفاده از افعالي با كنش ترغيبي و بويژه با كاربست سؤال تلاش مي‏ كند، سپاه دشمن را به بازانديشي در خود و خاندان خويش تشويق و تحريض كند تا حجّت را بر آنان تمام نمايد.