اثرپذيري آدونيس از «المواقف» نفّري در ديدگاه‌هاي شاعرانه

آدونيس علاوه بر اينكه شاعري پرمايه و تحول‌آفرين است، منتقد و انديشمندي است كه ديدگاه‌هاي او درباره شعر و شاعري همواره در نقد ادبي مورد توجه قرار گرفته است. بازتاب اين نظريات شاعرانه را مي‌توان در اشعار او نيز بازيافت. اثرپذيري آدونيس از متون عرفاني و صوفيانه از موضوعات مهمي است كه انديشه وي را با مكتب سوررئاليسم در دوره معاصر نيز پيوند مي‌زند؛ امّا تأثير كتاب quot;المواقف quot; تأليف محمدبن عبدالجبار نفّري بر انديشه و نظرگاه انتقادي آدونيس در شعر، رويكرد شعري او را تا حد زيادي به نگرش‌هاي عرفاني نفّري نزديك مي‌كند؛ چراكه محتواي اين اثر عرفاني با نگرش شاعرانه او در هم مي­آميزد. اين مقاله بر آن است تا با روش توصيفي تحليلي تأثير المواقف را بر ديدگاه شاعرانه آدونيس نشان دهد. اين اثرپذيري نشانه ­هاي مختلفي دارد؛ ازجمله تأسيس مجله‌اي به نام quot;المواقف quot; توسط آدونيس، استناد به عبارات متن quot;المواقف quot; در آثار و اقتباس تعابير آن كتاب در اشعارش. اين تحقيق با هدف آشكار ساختن ريشه­ برخي انديشه­ ها و آراي آدونيس در كتاب المواقف نشان مي­دهد كه بيش از همه سه عامل زبان، مضمون و روش، انديشه ­هاي آن دو را به هم پيوند مي­زند: آدونيس تحت نفوذ نحوه نگرش نفّري نسبت به زبان، زبان منحصربه‌فرد خويش را مي‌آفريند. در مضمون نيز، ديدگاه‌هاي او با در بر گرفتن عمده‌ترين درون‌مايه‌هاي عرفاني، يعني وحدت‌گرايي، پويايي و معرفت با سرمنشأ عرفاني كتاب quot;المواقف quot; گره مي‌خورد و عامل سوم، روش سنت‌شكني است كه از يك سو تحت تأثير قوي quot;المواقف quot; و از سوي ديگر زير سيطره نگاه سنت‌شكنانه مكاتب غربي، شعر را خرق پيوسته عادات زباني و محتوايي تعريف مي‌كند.