مطالعه بازنمايي ايدئولوژيك ايران در روزنامه الشرق الأوسط با تكيه بر الگوي ون دايك

توليدات رسانه‌اي به‌ويژه متن‌هايي كه به صورت روزمره توسط خبرنگاران توليد مي‌شود، يكي از حوزه‌هاي پركاربرد براي كاربست و تطبيق رويكردهاي انتقادي در تحليل گفتمان به شمار مي‌رود. اختلافات سياسي بين ايران و عربستان در سال‌هاي اخير فضايي در عرصۀ رسانه‌اي دو كشور ايجاد كرده كه كاملا تحت سيطرۀ گفتمان‌هاي سياسي حاكم بر دولت‌ها است. پژوهش حاضر با هدف تبيين استراتژي‌هاي گفتماني روزنامه الشرق الأوسط عربستان در بازنمايي ايدئولوژيك ايران انجام شده است. بدين منظور الگوي ون‌دايك به عنوان روش تحقيق انتخاب و ۲۰ تحليل سياسي از روزنامه مذكور مورد تحليل قرار گرفت. نتايج پژوهش نشان داد كه نحوۀ پردازش اطلاعات و اخبار دربارۀ ايران در اين روزنامه مطابق با مربع ايدئولوژيك ون‌دايك بوده و اصل بيطرفي رسانه‌اي در بازنمايي ايران رعايت نشده است. به‌نمايي، پيش‌فرض‌هاي منفي، قطبي‌سازي در متن به ضرر ايران، معرفي به عنوان گروه غيرخودي، فاصله‌گذاري و... از جمله استراتژي‌هاي گفتماني اين روزنامه هستند. در همه متون بررسي شده، ايران به عنوان تهديدي براي امنيت منطقه و جهان و عنصر ناهماهنگ بين كشورهاي اسلامي معرفي شده است. نويسندگان تلاش داشته‌اند هر نوع گزارۀ ايدئولوژيك را در سطوح مختلف متن اعمال كرده و راه را براي قضاوت منصفانۀ مخاطب، مسدود كنند. گفتمان مسلط بر اين روزنامه، در بازۀ زماني مورد بررسي، درصدد ارائۀ تصويري از ايران است كه با واقعيت‌هاي سياسي و مذهبي فاصله داشته و در مقابل همه كنشگري‌هاي عربستان به صورت مثبت، طراحي و بازنمايي شده‌اند.