نقد روانكاوي شخصيت در رمان رقصه الجديله و النهر با تكيه بر نظريه سطوح شخصيت فرويد

نقد و بررسي ساختار شخصيت از نظريه‌هاي مدرن نقد ادبي و مبتني بر مباني روان‌شناسي است كه توسط فرويد بنيان‌گذاري شد. وي فرايندهاي ذهني هر فرد در مراحل رشد را به سه ساختار شخصيتي نهاد، خود و فراخود تقسيم نمود و آن را شرح و گسترش داد. در پي اين دريافت، ناقدان به آثار ادبي نگاه تازه‌اي افكندند و تحليل‌گران تلاش كردند به بررسي اين سطوح در شخصيت‎هاي آثار ادبي بپردازند. پژوهش حاضر به بررسي و بيان تعارضات و كشمكش‌هاي بين اين سه ساختار و نمود آن در وجود شخصيت‌ اصلي رمان رقصه الجديله والنهر مي‌پردازد. رمان رقصه الجديله والنهر رماني رئاليسمي آميخته با خيال و از جمله رمان‌هاي وفاء عبدالرزاق شاعر و رمان‌نويس عراقي است كه پژوهشگران سعي دارند با استفاده از روش توصيفيتحليلي به روانكاوي شخصيت اصلي آن براساس سطوح شخصيت فرويد بپردازند. نتايج پژوهش نشان مي‌دهد كه خود در شخصيت اصلي داستان همواره به سبب تعارضات بين نهاد كه او را به لذت‎ها دعوت مي‎كند و فراخود كه او را به جهاد در اره وطن و دفاع از ميهن در اضطراب بوده است و اين اضطراب را مي‌توان به وسيلۀ مونولوگ‌ها و ديالوگ‌هايي كه بين او و ديگران بيان شده است، درك نمود. چنين اضطراب‌ها و استرس‌هايي فرد را به بهره‌گيري از برخي مكانيزم‌‎هاي دفاعي وا مي‎دارد؛ همانگونه كه قهرمان داستان براي دور شدن از اين استرس به مكانيزم خيالبافي روي آورده است.