تحليل تقابل‌هاي بنيادينِ متن در گفتمان ادبي و سينمايي: مطالعه موردي داستان آشغالدوني و فيلم اقتباسي «دايره مينا»

يكي از روش‌هاي فهم معنا و درك شگردهاي زيبايي‌شناختي اثر، كشف تقابل‌هايي است كه در متن پنهان است و راه يافتن به شيوه پنهان‌سازي آن‌ها فرايند عمل نقد را كامل مي‌كند. تقابل‌ها در سطوح مختلف اثر قابل بررسي هستند و دو گونه آشكار و نهان را شامل مي‌شوند. تقابل‌هاي آشكار در متن همنشين مي‌شوند، اما تقابل‌هاي پنهان فقط يك‌سويه را آشكار مي‌كنند و به اين طريق نشان مي‌دهند سوگيري خالق اثر به سمت و  سوي غايب است. اينكه تقابل‌ها كدام‌ها هستند و چه رابطه‌اي با هم دارند، به درك معنا مي‌انجامد و اينكه تقابل‌ها با كدام شگردهاي زيبايي‌شناسانه پردازش شده‌اند، همان راه‌هاي پنهان كردن معنا را نشان مي‌دهد كه راز لذت‌بخش بودن اثر را هم فاش مي‌كند. مقايسه دو رسانه متفاوت، روش‌هاي متفاوت و منحصربه‌فرد هر رسانه را در پردزاش تقابل‌ها نشان مي‌دهد و يكي از بسترهاي مطالعه در اين زمينه، مقايسه فيلم‌هاي اقتباسي با منابع ادبي آن‌هاست. در اين مقاله، به تحليل تطبيقي تقابل‌ها در داستان آشغالدوني نوشته غلامحسين ساعدي و فيلم اقتباسي «دايره مينا» ساخته داريوش مهرجويي پرداخته شده‌است. دريافت نهايي تحقيق اين است كه كارگردان به سبب وفاداري به روساخت و ژرف‌ساخت روايي آشغالدوني، تقابل‌هاي مضموني و روايي را از داستان مكتوب به فيلم انتقال داده‌است و با اين حال، عناصر سبكي فيلم اين تقابل‌ها را در عرصه تصوير كامل كرد‌ه‌اند و بيان زيبايي‌شناسانه متفاوتي را خلق كرد‌ه‌اند.