بررسي و تحليل اهداف و ويژگي‌هاي پنج سفرنامه روحاني(گيل‌گمش، ارداويراف‌نامه، افسانه اِر افلاطون، سيرالعباد سنايي، كمدي الهي دانته)

از ديرباز مواجهه انسان با مرگ، حسّ كنجكاوي و ترس را در او برمي‌انگيخت. اين پرسش كه «سرنوشت انسان، پس از مرگ چه خواهد شد و به كجا خواهد رفت؟»، سؤال و دغدغه ذهني نوع بشر بوده‌است. سفرنامه‌هاي تخيلي به جهان پس از مرگ، يكي از پاسخ‌هاي شايع به اين احساس ترس و كنجكاوي هستند. در بسياري از فرهنگ‌ها و ملل گوناگون، نمونه‌هايي از اين‌گونه نوشته‌ها ديده مي‌شود. از ميان سياهه بلندي از اين سفرنامه‌هاي جهان ديگر، كه آن‌ها را «سفرنامه‌هاي روحاني» مي‌خوانيم، اين مقاله به روش تحليلي‌ـ توصيفي به بررسي پنج نمونه از آن‌هاپرداخته‌است: حماسه گيل‌گمش، ارداويراف‌نامه، افسانه اِر (Er) افلاطون، سيرالعباد سنايي و كمدي الهي دانته. اين متون از لحاظ اشتمال بر اهداف سياسي، اجتماعي، ديني، تعليمي و فلسفي با هم اشتراك دارند و در ويژگي‌هاي ساختاري و محتوايي، مانند وجود اعداد مقدّس، حضور راهنما، كهن‌الگوها، نماد، توصيف جهان پس از مرگ و... شباهت‌هاي بسياري با هم دارند. اين اشتراك‌ها و شباهت‌ها كه ناشي از يكسان بودن بن‌مايه‌هاي فكري نوع بشر و نيز مراودات فرهنگي و ديني است، نشان مي‌دهند كه سفرنامه‌هاي روحاني مي‌توانند به عنوان زبان مشترك نوع بشر به شمار روند و پرده از حقايق مشترك، اما تغيير شكل‌يافتهانسان‌ها و مذاهب بردارند.