اسرائيليّات در داستان حضرت محمّد(ص) و بازتاب آن در ادب فارسي

يكي از جنبه‌هاي شاخص ادب فارسي، توجه شايان اهل ادب به موضوعات قرآني و قصص انبياست. بخشي از اين داستان‌ها و شرح‌حال‌نويسي‌ها منبعث از قرآن كريم است كه هيچ خللي در آن راه ندارد و در حقيقت، زينت‌بخش متون ادبي است. اما بخش چشمگيري از آن، تحت تأثير اسرائيليات شكل گرفته‌است. به علت هماهنگي قرآن كريم با برخي از موضوعات تورات و انجيل و گرويدن جمعي از علماي اهل كتاب، نظير كَعب‌الأحبار، وهب‌بن منبّه، ابوهريره و ديگران به اسلام، سبب شده‌است تا مفسران و تاريخ‌نگاران به منابع اهل كتاب و گفته‌هاي آنان توجهي ويژه نمايند و از اينجاست كه داستان‌هاي مجعول و ساختگي آنان در حوزۀ متون تفسيري، تاريخي و ادبي رخنه كرد. شعرا و نويسندگان ادب پارسي كه با متون تفسيري و تاريخي مأنوس بوده‌اند، تحت تأثير اين افسانه‌ها و احاديث ساختگي قرار گرفتند و ناخواسته همچون مفسران و تاريخ‌نگاران در ترويج اسرائيليات نقش اساسي ايفا نمودند. متأسفانه بخش عمدۀ اين افسانه‌بافي‌ها مربوط به زندگي انبياست و پيامبر اكرم(ص) نيز از اين امر مستثني نيست، بلكه در بخش احاديث، بيش از ديگر انبيا در معرض اسرائيليات قرار گرفته‌اند. اين پژوهش به شيوۀ توصيفي‌ـ تحليلي تلاش دارد تا به اين پرسش پاسخ گويد كه چه جنبه‌هايي از زندگي پيامبر اسلام(ص) تحت تأثير اسرائيليات قرار گرفته‌است و نقش مفسران، تاريخ‌نگاران و از همه مهم‌تر، نقش شاعران و نويسندگان ادب فارسي در اشاعۀ اين گونه جعليات چه بوده‌است؟