تحليل حكايت‌هاي گلستان و بوستان بر اساس نظريه تودوروف

حكايت‌‌پردازي در آثار سعدي جايگاه ويژه‌اي دارد؛ به همين سبب معرفي و تحليل گونه‌هاي حكايت‌هاي گلستان و بوستان سعدي، هدف اصلي اين پژوهش است. بررسي حكايت‌هاي اين دو اثر برپايه ديدگاه تزوتان تودوروف از منظر نوع‌شناسي، هم‌چنين شناخت و معرفي قواعد و قوانين حاكم بر ساخت اين حكايات، هدف ديگر اين جستار است. اين بررسي نشان مي‌دهد به سبب وجود ويژگي‌هايي، بيشتر حكايت‌هاي اين دو اثر با نظريۀ روايتي تودوروف مطابقت دارد؛ اين ويژگي‌ها عبارت است از: حادثه‌محوربودن حكايات، اصل علّيّت بي‌واسطه، تأكيد بر كنش شخصيت‌ها، نبود روان‌شناسي، وجود زمان و مكان فرضي، حضور شخصيت‌هاي نمونه‌وار، مطلق‌بودن برخي از شخصيت‌ها و... . درواقع با يافتن مشابهت‌هاي داستاني بين نظريۀ تودوروف و حكايت‌هاي گلستان و بوستان، اين حكايات را در سه گونۀ اسطوره‌اي، معرفت‌شناختي و ايدئولوژيك مي‌توان طبقه‌بندي كرد. باتوجه‌به بررسي حكايت‌ها، درمجموع و به‌ترتيبِ فراواني، بيشترين حكايات گلستان در گونۀ اسطوره‌اي، با تعداد 39 حكايت (48 درصد) و كم‌ترين آن با تعداد 12 حكايت (حدود 15 درصد) در گونۀ ايدئولوژيك قرار مي‌گيرند. بيشترين و كم‌ترين گونه‌هاي حكايات بوستان نيز به‌ترتيب، گونۀ معرفت‌شناختي با 25 حكايت (52/59 درصد) و گونۀ ايدئولوژيك با 3 حكايت (15/7 درصد) است. بنابراين، كمترين تعداد حكايت‌هاي هر دو اثر از گونۀ ايدئولوژيك است؛ البته بيشترين گونه‌هاي حكايات در اين دو اثر متفاوت است و از يك نوع نيست.