نمادشناسي حيوانات در كتاب طرب‌المجالس

واقعيت‌ها و حوادث گوناگوني در جهان هستي وجود دارد كه فراتر از درك و فهم انسان است و آدمي براي شناخت آنها ابزار و توانايي خاصي ندارد؛ به همين سبب براي بيان و توصيف‌ آنها از ابزاري ابداعي به نام نماد استفاده مي‌كند. نمادها با انواع و شكل‌هاي گوناگون و متنوع، در همۀ اركان زندگي بشري به‌ويژه در ادبيات و هنر و فرهنگ و اعتقادات انسان حضور دارند. استفاده از نماد حيوانات در آثار گذشته بيش از نمادهاي ديگر رواج داشته است. طرب‌المجالس يكي از كتاب‌هايي است كه نويسنده در بخشي از آن، در قالب مناظره، از نمادهاي حيوانات بسيار استفاده كرده است. براي تأويل و فهم بهتر متن، قبل از هر چيز بايد نمادها و سمبل‌هاي اين اثر شناخته و رمزگشايي شود. براي اين كار، نخست حيوانات اين اثر بررسي و استخراج شد و سپس با استفاده از آثار تمثيلي و نمادين ديگر و نمونه‌هاي به‌كاررفته در آنها، نقش‌هاي رمزي اين حيوانات و معاني سمبلك آنها بيان شد تا خوانندگان با استناد به اين معاني، محتواي اثر و هدف آن را بهتر دريابند. اين پژوهش نشان مي‌دهد كه نويسنده اين اثر با بهره‌گيري از نمادهاي رايج ادب فارسي و شيوه‌اي رمزآميز، تفكري انتزاعي و عقلاني در ذهن مخاطب ايجاد كرده است و با اين روش مفاهيم اخلاقي، عرفاني، فلسفي، مذهبي، اساطيري، عاميانه را در فكر مخاطب پرورش داده است.