بررسي و تحليل و نقد چاپ ديوان فيضي فيّاضي

فيضي فيّاضي يكي از عالمان و نويسندگان و شاعران تواناي سده دهم و به‌يقين از استادان زبان و ادب فارسي در شبه‌قارّه هند و از پيشگامان سبك هندي است. در سال 1967، اداره تحقيقات پاكستان، ديوان اين شاعر توانا را از روي چند چاپ سنگي ناقص، چاپ حروفي كرد و انتشارات فروغي همين چاپ را در سال 1362 با دست‌كاري‌هايي ناروا در ايران به‌صورت افست در اختيار همگان قرار داد. بررسي و نقد اين دو چاپ، موضوع اين مقاله است. پرسش اصلي اين پژوهش اين است كه اين چاپ‌ها تا چه اندازه ارزش و اعتبار علمي دارند و چه‌قدر توانسته‌اند سخن سراينده را چنان‌كه بوده است در دسترس ديگران قرار دهند. در پاسخ به اين پرسش‌ها، با بهره‌گيري از روش‌هاي تصحيح علمي متون، متن چاپي ديوان فيضي با دست‌نويس‌هاي ناب و معتبر ديوان او مطابقت و مقايسه شد و آشكار شد كه در متن چاپي پاكستان، به سبب غلط‌خواني‌ها يا كم‌دقتي‌هاي مصحح، انواع تصحيفات و تحريفات به‌طور گسترده راه يافته است. شمار اين تصحيفات و تحريفات در چاپ ايران نيز به سبب دست‌كاري‌هاي نابه‌جا و نسنجيده، بسيار بيشتر شده است؛ اين عوامل باعث شده است تا شعر فيضي از درستي و رواني، بسيار دور شود. نتيجه اين پژوهش نشان‌دهنده ضرورت و نياز تصحيحي تازه به‌صورت علمي انتقادي از ديوان اين شاعر بزرگ و تواناست.