نقد كتاب درسي زبدۀ گلستان (ترجمه و شرح تركي گزيده‌اي از گلستان)، نوشتۀ عثمان فايق (1307 ق)

در اين مقاله سعي شده است با نگاهي اجمالي به كتاب زبدۀ گلستان، از شرح ‌و ترجمه‌هاي گلستان به زبان تركي عثماني، افزون‌بر مطالعه و بررسي شيوه و محتواي ويژه كتاب، ميزان تطابق آن با هدف‌هاي ترجمه‌اي، يعني آموزش زبان نيز سنجيده شود. اين اثر جزو كتاب‌هاي درسي بوده و به همين سبب در اوايل قرن چهاردهم اهميت داشته است. در اين پژوهش از ميان ترجمه‌هاي اندكِ درخور توجه براي كتاب گلستان، كتاب زبدۀ گلستان نوشتۀ عثمان فائق (1307 ق) به‌سبب هدفمندي و ديدگاه ويژه‌اش به گلستان و جايگاه تاريخي آن، انتخاب و نقد شده است. اين پژوهش دربردارنده سه مبحث اصلي است: 1) معرفي و بيان ويژگي‌هاي برجستۀ كتاب در آموزش زبان و ادب فارسي؛ 2) بررسي كوتاه تحليل‌هاي دستوري كه در حاشيۀ گزيدۀ گلستان نوشته شده است. اين بررسي براي دريافت و توصيف الگوهاي دستوري منظور نويسنده و برخي ويژگي‌ها و قوّت و ضعف آن است؛ 3) ارزيابي كيفيت و دقت ترجمۀ ادبي ازنظر صورت و معنا. در مبحث سوم پس از مطالعه چند نظريۀ پركاربرد در ترجمۀ متون، نظريۀ آنتوان برمن در ترجمۀ متون كلاسيك به‌سبب نزديكي به هدف انتخاب شد و متن برپايه هفت شناسه از شناسه‌هاي دوازده‌گانه در تحريف متن ـ غنازدايي كيفي، غنازدايي كمي، شفاف‌سازي، فخيم‌سازي، تخريب الگوهاي زباني، تخريب سيستم مفهومي متن، اطناب كلام ـ نقد شد. نتايج بيانگر آن است كه اين كتاب با وجود نقص‌هاي گريزناپذير اندك در ترجمۀ متون ادبي و كاستي‌هايي در شرح دستوري و زبانشناختي، ايده‌هاي جالبي براي شناساندن هر دو زبان تركي و فارسي و به‌ويژه جنبه‌هاي آشكار و پنهان گلستان سعدي در بر دارد.