جستاري در مأخذشناسي برخي از اندرزهاي بوستان

سعدي از شاعراني است كه براي موعظه و ارشاد مردم جايگاه ويژه‌اي قائل شده‌است و از ميان آثارش، سراسر بوستان را به پند و اندرز در موضوعات مختلفِ حكمي و اخلاقي اختصاص داده‌اسـت؛ يقيناً وي در سرودن اين اثر و بيان نكات اخلاقي آن، مستقيم يا غيرمستقيم تحت تأثير برخي منابع پيش از خود قرار گرفته‌است واحياناًاز مطالب آن‌ها استفاده‌هايي نيز كرده‌است. هدف اصلي اين گفتار آن است كه به بررسي زمينه و منشأ اندرزهاي موجود در بوستان بپردازد و نشان دهد كه سعدي هنگام بيان پندهاي اين اثر تحت تأثير كدام دسته از متون و آثار قرار داشته‌است؛ بدين منظور سعي شده‌است تا با جست‌وجو و پژوهش در منابعي كه كمابيش به موضوع اندرزگويي اختصاص يافته‌اند، رگه‌هايي از تأثيرپذيري سعدي از مطالب اخلاقي و اندرزي آن‌ها كشف و استخراج شود؛ از مهم‌ترين يافته‌هاي اين تحقيق مي‌توان به تأثيرگذاري غيرمستقيم برخي اندرزنامه‌هاي پهلوي (نظير اندرزهاي آذرباد مارسپندان و اندرزنامه بزرگمهر) و نيز تأثيرپذيري مستقيم سعدي از آثار حكمي و اخلاقي برخي شاعران و نويسندگان پيش از خود اشاره كرد؛ از اين ميان تأثيرپذيري سعدي از اندرزهاي ابوشكور بلخي، فردوسي و عنصرالمعالي كيكاووس‌بن اسكندر چشمگير و شايان توجه است.