برآورد شاخص‌هاي نابرابري شهري و روستايي استان‌هاي ايران طي برنامه‌هاي توسعه پنج ‌ساله

Estimating the Inequality Indecies in Urban and Rural Areas in Iranian Provinces: During the five-year Development Plans

اين مطالعه م ي­كوشد با استفاده از ريزداده­ هاي طرح هزينه درآمد خانوار كه توسط مركز آمار ايران جمع­ آوري و منتشر مي ­شود نابرابري درآمدي را ميان استان­ هاي ايران به تفكيك مناطق شهري و روستايي، طي اجراي پنج برنامه توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي، اندازه­ گيري نمايد تا زمينه را براي اِعمال سياست­ هاي خردمندانه در جهت متعادل كردن توزيع درآمد در سطح كشور فراهم كند. براي بررسي روند نابرابري، ضريب جيني، شاخص تايل، شاخص اتكينسون و نسبت پراكندگي و نيز شاخص رفاه سن براي كل كشور و نيز همه استان­ ها برآورد مي­ شود. طيق يافته­ هاي تحقيق، سه معيار ضريب جيني، شاخص تايل و اتكينسون نتايج سازگاري از روند نابرابري ارائه و يكديگر را تأييد مي­كنند. شاخص­ هاي نابرابري طي دوره 1369 تا 1394 بطور نوساني تغيير كرده­ اند اما بطور كلي داراي روند نزولي هستند كه حكايت از بهبود توزيع درآمد در هر دو جامعه شهري و روستايي دارد. بيشترين كاهش نابرابري در مناطق شهري به ترتيب مربوط به استان­ هاي آذربايجان­ غربي، ايلام، بوشهر، كرمانشاه و زنجان و در مناطق روستايي مربوط به استا ن­هاي سمنان، يزد و هرمزگان است. در حالي­كه برنامه دوم توسعه توفيق كمتري در كاهش شاخص­هاي نابرابري داشته، برنامه پنجم توسعه موفق­ترين برنامه در اين زمينه بوده است. محاسبه شاخص رفاه سن نشان مي­دهد كه در دوره دهه ساله اخير، پايين بودن شاخص ­هاي نابرابري منجر به افزايش رفاه خانوارها نشده است. دليل آن تغييرات شاخص بهاي كالا و خدمات شهري و روستايي و رشد منفي متوسط هزينه­ هاي خانوار بدليل تحميل هزينه­ هاي سنگين بر اقتصاد كشور است كه متأسفانه آثار آن در وضعيت رفاه خانوارهاي شهري و روستايي نمود پيدا كرده و موجب فقيرتر شدن بخش بيشتري از مردم جامعه شده است. از اين­رو در تفسير ضرايب نابرابري بايد با در نظر گرفتن تمامي جوانب اقدام به تصميم ­گيري و سياست­ گذاري در مورد آن نمود.

This study seeks to measure income inequality among provinces of Iran in urban and rural areas during five socio-economic, and cultural development plan by using household survey data from 1990-2015, that issue by Statistical Centre of Iran, Gini coefficient, Theil index, Atkinson index and Sen Welfare indecies are calculated for the whole country as well as all provinces. Gini, Theil and Atkinson inequality index presented the Compatible results and confirm each other. Inequality indices over the period 1990 to 2015 does not have deterministic trend. But generally has a downward trend that, suggests improving income distribution in both urban and rural area. Most reduce of inequalities in urban areas are related to the provinces of Azarbayjan-Ghrby, Ilam, Bushehr, Kermanshah and Zanjan, and in rural areas of Semnan, Yazd and Hormozgan . On the other hand, welfare indicator over the past decade for the whole country as well as all provinces is dropped during five-year development plans, inequality in urban and rural areas has been decreasing, although at this time the reduction of inequality is higher in rural areas. The Second Development Plan had less success in reducing inequality indices but the fifth development plan in this regard has been the most successful program. Sen Index shows that in the past decade, decreasing inequality does not leading to an increase in household welfare. Because of changes in price index for goods and services in urban and rural and negative growth of average household spending due impose heavy costs on the economy, which lead to extend the poor. Hence in interpreting of the coefficients of inequality, all its aspects should be considered in order to decision -making. JEL Classification: D31, D63, I3