تحليل تطبيقي تأويل آيات در دو كتاب الكشف و كتاب مرآه الانوار و مشكوه الاسرار از منظر بطن معنايي

علم تأويل و باطن آيات قرآن از جمله علومي است كه از ديرباز مورد توجه انديشمندان مسلمان در حوزه علوم قرآن بوده است و هر كدام از مفسران دو فرقه شيعه و اهل سنت طبق تعاريف خود از اين علم به آن پرداخته‌اند، اماواقعيت اين است كه متن اغلب تفاسير، ظاهر و تنزيل قرآن است و پرداختن به تأويل آيات مورد توجه تعداد اندكي از مفسران بوده است، از جمله كتب تفسيري كه به باطن آيات پرداخته‌اند؛ كتاب الكشف تاليف جعفربن منصوراليمن است كه از جمله داعيان اسماعيلي اواخر قرن سوم و اوايل قرن چهارم است و همينطور كتاب مرآه الانوار و مشكوه الاسرار تاليف ابوالحسن عاملي كه از جمله دانشمندان اثني عشري قرن دوازدهم هجري است، اين دو دانشمند كه از دو فرقه مختلف و دو قرن متفاوت هستند در كتب خود فقط به بطون و تأويل آيات پرداخته‌اند اما علاوه بر اينكه ديدگاه دو مفسر در پرداختن به بطون آيات متفاوت است، موضوعاتي كه به آنها اشاره كرده‌اند نيز موضوعات مختلفي است كه در برخي از اين موضوعات اشتراك و در برخي ديگر تفاوتهايي دارند، همچنين روش پرداختن به بطون و تأويل آيات نيز در هردو كتاب متفاوت است، به نظر مي‌رسد براي درك بهتر و فهم دقيقتر كتاب الكشف خواننده اين كتاب نياز به آشنايي با دو علم متفاوت دارد؛ علم سيميا (كه عبارت است از علم حروف ابجد، علم اعداد، علم كواكب، افلاك و بروج و،،،،) و ديگري دانستن احاديث تأويلي كه از ناحيه ائمه(ع) بخصوص امام باقر و امام صادق(ع) وارد شده است، با نگاهي گذرا به اين كتاب مي‌توان فهميد كه خود مولف نيز با توجه به اين علوم و احاديث، دست به تاليف اين كتاب زده است، اما درك مطالب كتاب مرآه الانوار براي خواننده اين كتاب آسان تر است زيرا تأويل آيات در اين كتاب بر اساس روايات اهل بيت(ع) مي‌باشد،