تأملي در زمينه ارتباط تصوّف و كشف و شهود عرفاني

تصوف، عرفان و به تبع آن، كشف و شهود عرفاني، ارتباط تنگاتنگي باهم داشته اند. مفسّران آثار صوفيه، در مفاد اقوال و تجربه هاي عرفاني پژوهش كرده، به مواردي دست يافته اند كه ذيل مفهومي به نام «شهود» يا «كشف» مطالعه مي شود. يافته هاي پژوهش حاضر كه به روش تحليل ـ توصيفي و با استفاده از ابزار «تحليل محتوايي» انجام يافته، نشان مي دهد كه عرفا و زهّادي مانند ابراهيم ادهم، حسن بصري، رابعه عدويه، ابوهاشم صوفي، و افرادي چون بايزد بسطامي، ابوالحسن هجويري، ابوالحسن خرقاني و... در دوره اي از تاريخ تصوف و عرفان ايران ظهور كرده اند كه زمينه مناسبي براي طرح زهد و ارتباط آن با كشف و شهود را مهيا كرده است. مهم ترين فرضيه اي كه مي توان در اين نقد و بـررسي عنوان كرد اين است كه عارفان و متصوفان توانسته اند با بيان شيوا و خالي از هرنوع پيش داوري يا مداخله نفسّانيات شخصي، پس از زمينه سازي مفهومي به نام «زهد»، به تجربيات خاصي دست يابند كه فقط در بستر مطالعاتي عرفاني، مي توان تحليل و تفسير كرد.