محورهاي هم­نشيني معناي «عقل» در نهج البلاغه

يكي از مهم­ترين ويژگي­هاي ساختاري نهج البلاغه، تناسب و انسجام حاصل از ارتباط معنايي واژه­ با واژگان ديگر است. اين ارتباط معنايي با استفاده از تناسب معنايي، قابل تبيين است و از اين جهت، مناسبت دارد از محور هم‌نشيني­كه يكي از راهكارهاي عمده در انتقال پيام گفتاري است، بهره برد. ارزش چينش واژگان و گزينش آنها توسط گوينده، با توجه به ارتباط معنايي واژگان هم­نشين، آشكار مي­شود. در اين ميان، واژه «عقل» از كلماتي است­ كه در كتاب ارزشمند نهج­البلاغه، جزء واژگان چند معنايي محسوب مي‌شود. از ‌اين‌رو، پژوهش­حاضر با روش توصيفي‌ ـ تحليلي و با بهره­جويي از منابع كتابخانه­­اي ‌ـ اسنادي به بررسي محور هم­نشيني واژه «عقل» در آن كتاب پرداخته ­و به اين نتيجه رسيده است­ كه هم­نشيني «عقل» با واژگان «شهادت، دفاين، تحصين، تكلّم، سهو، تدبير، موعظه، رعايه و روايه» بيان‌كننده نوعي از تناسب معنايي در گفتار است.