تعادل زيبايي‌شناختي در ترجمۀ رباعيات خيام با استفاده از نظريات زيبايي‌شناسي دريافت و استعارۀ شناختي

تاكنون رويكردهاي متفاوتي به مسئلۀ تعادل در ترجمه پرداخته‌اند كه در اين ميان مي‌توان به «فرضيۀ شناختي ترجمه» مندلبليت و نظريۀ «تعادل تجربيِ» تاباكوسكا اشاره‌كرد. مطالعۀ حاضر به بررسي تعادل زيبايي‌شناختي با استفاده از دو نظريۀ زيبايي‌شناسي دريافت آيزر و استعارۀ شناختي ليكاف و جانسون مي‌پردازد تا بتوان الگويي تلفيقي از نظريات مندلبليت و تاباكوسكا را با مؤلفۀ تعادل زيبايي‌شناختي ارائه داد. لذا دو رباعي از خيام و ترجمۀ آن‌ها از فيتزجرالد به شيوۀ هدفمند انتخاب شدند و با استفاده از روش تحليل محتوا و تكنيك‌هاي معتبر تشخيص استعارۀ شناختي، داده‌ها استخراج و تحليل شدند. نتايج نشان مي‌دهد كه الگوهاي فرهنگي در توليد و فهم استعارات مفهومي نقش اساسي دارند؛ بنابراين مترجم در ترجمۀ استعارات شناختي در برخورد با شرايط نگاشت متفاوت ناشي از تفاوت در الگوهاي فرهنگي دو زبان، مفهوم‌پردازي را در نظام مفهومي خود تغيير داده است تا تعادل شناختي را برقرار سازد. همچنين در برخورد با شرايط نگاشت يكسان، مترجم تحت تأثير الگوهاي فرهنگي يكسان در دو فرهنگ، سعي كرده است تا مفهوم‌پردازي متن مبدأ را حفظ كند. نتايج همچنين نشان مي‌دهد كه با توجه به نظريات مذكور مي‌توان تعادل زيبايي‌شناختي ترجمه را بررسي كرد و مؤلفۀ زيبايي‌شناسي را به الگوي تلفيقي مذكور اضافه كرد.