وزن شعر در اشعار يازده هجايي شهرضايي

در اين مقاله براساس توصيف لازار (1985 و 2007) از اشعار پارتي و توصيف طبيب زاده (1382 و 1392) از اشعار فارسي عاميانه و فهلويات، چهار فرضيۀ كلّي را در مورد ويژگي هاي وزني در اشعار محلّي شهرضايي بررسي مي كنيم. اوّلين فرضيۀ ما ايـن است كه هجاي پاياني هر پايه كه تكيۀ وزني مي گيرد، هجايي سنگين است. فرضيۀ دوّم اين است كه در صورت سنگين نبودن هجايي كه تكيۀ وزني مي گيرد، اين هجا لزوماً در پايان واژه قرار دارد و درنتيجه داراي تكيۀ واژگاني است. فرضيۀ سوّم اين است كه هجاهايي كه در پايان هر پايه قرار ندارند و درنتيجه تكيۀ وزني نمي گيرند داراي رابطۀ خاصّي با وزن هجا نيستند، يعني ممكن است سبك باشند يا سنگين. و فرضيۀ چهارم هم به محلّ مكثِ شطر و پايه در اين اشعار مربوط مي شود، به اين معنا كه محلّ مكث در اين اشعار مانند اشعار عاميانۀ فارسي از نوع قطع است، يعني لزوماً در پايان واژه قرار نمي گيرد بلكه در وسط هم واژه هم ممكن است ظاهر شود. براي تحليل آماري اين موارد، هجاهاي پاياني و غيرپاياني را در پايه هاي 50 مصراع از اشعار عاميانۀ شهرضايي در برنامۀ اكسل مدخل كرديم و با مطالعه اي آماري بـه ايـن نتيجه رسيديم كه فرضيه هاي دوّم، سوّم و چهارم ما صحيح بوده اند.