چندمعنايي پسوند «-انه» فارسي: رويكرد ساختواژۀ ساختي

پژوهش پيش رو، پسوند اشتقاقي « انه» در زبان فارسي را مورد واكاوي قرار مي‌دهد و سويه‌هاي گوناگون ساختاري و معنايي/ كاركردي آن را بررسي مي‌كند. اين پژوهش، با رويكردي ساخت‌بنياد و در چارچوب نظريۀ ساختواژۀ ساختي انجام گرفته كه مي‌كوشد الگوهاي واژه‎سازي را بر پايۀ مفهوم «ساخت» و «طرحواره‌هاي ساختي» تبيين نمايد و روابط پايگاني ميان طرحواره‌ها و زيرطرحواره‌ها را به‌گونه‌اي سامان‌مند نشان دهد. داده‌هاي پژوهش برگرفته از پيكرۀ ساختواژي خود نگارندگان (با بيش از 10000 واژۀ مشتق و مركّب فارسي)، فرهنگ فارسي زانسو (كشاني، 1372) و واژه‌هاي مستخرج از فرهنگ پسوند در زبان فارسي (رواقي، 1388) است كه 944 واژۀ مشتق ساخته‌شده با پسوند « انه» را دربر مي‌گيرد. يافته‌هاي پژوهش نشانگر آن است كه « انه»، پسوندي چندمعنا و داراي تنوّع معنايي چشمگيري است كه ميتواند در 12 زيرطرحوارۀ ساختي نمايان شده و واژه‌هايي از مقولۀ اسم، صفت يا قيد بسازد. اين چندمعنايي، نه در سطح واژه‌هاي عيني، بلكه در سطح طرحواره‌هاي ساختي انتزاعي قابل تبيين است و از اين رو، آن را چندمعنايي ساختي مي‌نامند.