ريشه‌شناسي تبارشناختي و كاربرد آن در زبان فارسي

تبارشناسي به مفهوم امروزي آن، زاده انديشه‌ورزي‌هاي فريدريش نيچه و ميشل فوكو است. نيچه با جداسازي تبارهاي اخلاقي كوشيد وجود اين تبارها را به رفتارهاي طبقات اجتماعي منتسب كند. فوكو ضمن پيگيري كار نيچه، مفهوم تبارشناسي را بر پايه شناخت نقاط انفصال و گسستگي درون تبارها با سير وارونه از امروز به گذشته بنا نهاد. هرچند نيچه در اين‌باره از فقه‌اللغه متأثر بود، هنوز ريشه‌شناسي تبارشناختي پديد نيامده است. مقاله حاضر به معرفي اين روش ريشه‌شناسي اختصاص دارد. مسئله پژوهش در اين مقاله چيستي مباني نظري و عملي چنين روشي است. رويكرد پژوهش، طبق الگوي فوكويي تبارشناسي، مبتني بر شناخت نقاط انشعاب در تبارهاي واژگاني امروزي انتخاب شده است. ضمن بيان مباني نظري ريشه‌شناسي تبارشناختي، ارزش برابر زبان‌هاي خويشاوند و ارزش دروني آن‎ها و همچنين ضمن بيان مباني عملي اين روش، چگونگي شناسايي تبارهاي واژگاني و جداسازي خاندان‌ها و خانواده‌هاي درون آن‌ها موردبحث قرار گرفته‌ است. سرانجام براي نمونه ريشه‌شناسي تبار واژگاني آتش را عرضه كرده‌ايم. اين تبار واژگاني،دست‌كم هفت خاندان و هر خاندان،يك تا چند خانواده دارد كه ارتباط بيشتر آن‌ها تاكنون چندان شناخته نبوده است.