بررسي و تحليل تشخيص در نفثه‌المصدور

‌يكي ‌از مهم‌ترين شيوه‌هاي ‌آفرينش خيال آن ‌استكه سخنور براي عناصر،اشيا و مفاهيم ‌انتزاعي شخصيتيانساني تصوركند؛ اين روش در اصطلاح ادب تشخيص ناميده مي‌شود.در اين پژوهش‌ اين شگرد خيال‌انگيزدر كتاب «نفثه‌المصدور»اثرشهاب الدين ‌محمد خُرندزي‌ زيدري نسوي بر اساس روش ‌توصيفي، تحليليبررسي شده ‌است. بايدگفت ‌زيدري به كاربرد تشخيص‌ رويكرد زيادي‌ داشته، به‌ گونه‌اي ‌كه در مجموع ‌177 بار به عناصر مختلف شخصيت بخشيده ‌است. اين تعداد تشخيص با توجه به حجم كم كتاب سبب شده تصاوير استعاري از پويايي و تحرك زيادي برخوردار باشند. وي در ساخت تشخيص بيشتر از عناصر انتزاعي و پس از آن از پديده‌هاي طبيعت و اشيا بهره برده است. از بين همه اين موارد نيز به مفهوم «دل» توجه و رويكرد بيشتري داشته است. نويسنده از اين ‌طريق توانسته افزون بر خلق تصاويري خيال‌‌انگيز و بديع، عاطفه و احساس دروني‌اش را كه غالباً مفهومي از درد و اندوه دارد، به خواننده القا كند. وي در غالب موارد تشخيص را با يكي از فنون و آرايه‌هاي بياني و بديعي همراه ‌كرده كه تأثير زيادي در خيال‌انگيزي و برجستگي مضامين موردنظرش داشته است. بايدگفت همه تصاويري كه در اين كتاب از طريق تشخيص ارائه شده، غير از دو مورد، از نظر بلاغي موجه و اقناع‌كننده است.