دولت ممتنع: خوانش انتقادي نظريۀ امتناع دولت مدرن اسلامي حلّاق

پاسخ به پرسش دولت مدرن و اسلام؛ تعارض يا سازگاري؟ كه خود بخش مهمي از مسئله اي فربه تر يعني نسبت ميان انديشۀ مدرنيته و اسلام است، به توصيف حلّاق ساده است؛ دولت اسلامي، با هر خوانشي كه از دولت مدرن ارائه شود، تركيبي ممتنع و البته متناقض نماست. حلّاق با برگزيدن قرائت هابزي اشميتي از دولت مدرن و توصيفي بيش تر اسطوره اي و نه كاملاً تاريخي از حكمراني اسلامي، نتيجه اي جز تعارض ميان دولت مدرن و حكمراني اسلامي را حاصل نمي كند. اين پژوهش با توجه به اهميت اين نظريه بنيادين و ضرورت تبيين آن در ادبيات حقوقي كشورمان، خواهد كوشيد كه پا را فراتر از مرزهاي توصيف نظريه دولت ممتنع بگذارد و با ارائه قرائتي نوكانتي از دولت مدرن به‌عنوان برداشت رقيب دولت هابزي اشميتي، نقدهايي را بر ادعاهاي ظاهراً مطلق گرايانه حلّاق از دولت مدرن وارد آورد. در قرائت نوكانتي از دولت مدرن، هم حاكميت قانون جايگاه قابل توجه و هم احترام حقيقي به حيثيت انسان خواهد داشت.