قواعد لفظي اصول فقه و تأثير آن در تحقق عدالت قضايي در دادرسي مدني

ابهام و اجمال و تعارض قوانين به دلايل مختلفي در قوانين موضوعه پديد مي آيد و در مقابل بكارگيري روش هايي كه دادرس را در شناخت موضوع و حكم مسأله نسبت به موارد فوق ياري نمايد يك ضرورت است. يكي از ابزارهاي حمايتي در اين خصوص براي دادرسان قواعد لفظي حاكم در علم اصول است. قواعد الفاظ علم اصول مي تواند مانع موجود بر سر راه تحقق عدالت قضايي را مرتفع سازد. چراكه صرف وجود قوانين عادلانه شرط كافي براي تحقق عدالت قضايي نبوده بلكه تببين دقيق و صحيح قوانين مبهم، مجمل و متعارض نيز خود نقش مهمي در اين راستا دارد. قواعد لفظي علم اصول عبارت است از قواعدي كه هر متكلّم در مقام سخن گفتن ملزم به رعايت آنها بوده و با به كارگيري آن قواعد مي توان به كشف مراد گوينده نائل آمد. خصوصيت بارز اين قواعد لفظي آن است كه اختصاص به زبان خاصي ندارد. هدف از اين جستار، تبيين نقش قواعد مذكور در رفع ابهام و اجمال و تعارض قوانين است كه خود مي تواند در استحكام بخشي آراي محاكم، همچنين ايجاد وحدت رويه ي نقش آفرين باشد. اين هدف به وسيله مطالعه موردي بر روي قاعده عام و خاص، مطلق و مقيد، مفهوم و منطوق صورت پذيرفته و نقش اين قواعد را به عنوان نمونه هايي از تأثير قواعد لفظي اصولي بر تكوين آراي وحدت رويه بررسي كرده ايم. عدم به كارگيري صحيح اين قواعد خود موجب پديدآمدن آرايي بوده كه از سوي ديوان نقض گرديده است.