ماهيت فقهي و حقوقي قرض دادن برگه چك و روابط اطراف آن

بسياري از اوقات، شخصي از ديگري درخواست مي‌كند كه براي انجام كاري يك يا چند برگه چك در اختيار او قرار دهد و صادركننده چك درخواست وي را اجابت مي‌كند. به عنوان مثال، شخص كالايي را به صورت نسيه خريده يا از خدمت اجيري استفاده كرده يا بيمه‌نامه‌اي را به صورت اقساطي تحصيل كرده و براي پرداخت ثمن يا اجرت يا حق بيمه نياز به برگه چك دارد. چك‌هاي صادره معمولاً مدت‌دار است و دريافت‌كننده برگه چك معمولاً مي‌خواهد فرصتي براي تهيه و پرداخت وجه آن را داشته باشد؛ به ندرت اتفاق مي‌افتد كه وي پول نقد در اختيار داشته باشد و قصد وي از گرفتن چك ديگري، صرفاً تسهيل در جابجايي پول باشد.  اين عمل در عرف قرض گرفتن برگه چك ناميده مي‌شود اما به اين نام‌گذاري عرفي نمي‌توان چندان اعتنا كرد. ماهيت اين نوع چك از لحاظ فقهي و حقوقي قابل بحث است و نهادهاي مختلفي مانند قرض، ضمان، حواله، تعهد به پرداخت، تبديل تعهد، پرداخت دين توسط ثالث ممكن است بر آن منطبق باشد. روابط اطراف اين نوع چك نيز بر حسب ماهيت و صورت‌هاي مختلف مذكور تابع قواعد متفاوتي است. در اينجا به بررسي ماهيت اين مسئله و روابط اطراف آن از ديدگاه فقهي و حقوق مدني پرداخته مي‌شود.