مباني و موقعيت وكالت از متهم در اسناد بين‌المللي و نظام عدالت كيفري ايران

آيين دادرسي كيفري نظام تضمين حقوق دفاعي متهم در برابر خودسري نهادهاي اجراي عدالت كيفري است. يكي از هنجارهاي اين نظام، حق دسترسي متهم به وكيل مدافع است. اهميت اين هنجار به اندازه‌اي است كه اسناد بين‎المللي و قوانين داخلي ضمن شناسايي چنين حقي، در مواردي دخالت وكيل به نفع متهم را الزامي اعلام كرده‌اند. اين مقاله در مقام پاسخ به دو سؤال است: مباني توجيهي وكالت از متهم چيست؟ اسناد بين‌المللي و نظام عدالت كيفري ايران چه اندازه به اين مباني توجه داشته و به آنها وفادار مانده‌اند؟ يافته‌ها نشان مي‌دهد كه بنيادهاي حقوق بشر، راهبردهاي سياست جنايي و آموزه‌هاي جرم شناسي حق دسترسي متهم به وكيل مدافع را توجيه مي‌كنند. در سال‌هاي اخير تحول مثبتي در رويكرد نظام عدالت كيفري ايراننسبت به حق برخورداري متهم از وكيل رخ داده است. با اين همه، مقررات محدود كننده‌اي مثل تبصره ماده 48 قانون آيين دادرسي كيفري، عدم پيش‌بيني ضمانت اجراي نقض حق موضوع ماده مورد اشاره و اعتباربخشي به تحقيقاتي كه با سلب حق مورد بحث صورت گرفته است از جمله موارد قابل نقد محسوب مي‌شوند.