وضعيت اجتماعي متصوفه نعمت‌اللهي در عصر قاجار

در ميان دوره‌هاي مختلف تاريخي، دورۀ قاجار از جنبه‌هاي گوناگون از جمله مسائل مربوط به تصوف، كمتر مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است. تصوف اين عصر، از ويژگي‌هاي خاصي برخوردار است كه تحليل و بررسي آن مي‌تواند در روشن‌تر شدن مباحث ديگر اين دوره همچون ادبيات عرفاني و مباحث تاريخي، نقش به‌سزايي داشته باشد. به‌دليل نزديك بودن دورۀ قاجاريه به عصر حاضر، منابع مناسبي براي تحقيق در زوايا و ناگفته‌هاي اين عصر وجود دارد كه مي‌تواند براي محققان حائز اهميت باشد. در اين پژوهش كه گوشه‌اي از وضعيت اجتماعي متصوفۀ نعمت‌اللهيه را - به عنوان يكي از سلسله‌هاي فعال صوفيه در عصر قاجار- مورد كاوش قرار داده‌ و تلاش كرده‌ايم تا در حد امكان از منابع نگاشته شده در همان عصر استفاده شود. بدين منظور ابتدا به بررسي اجمالي تصوف پيش از دورۀ قاجار با تأكيد بر دورۀ صفويه پرداخته‌، پس از آن كوشيده‌ايم تا با تحليل روابط ميان صوفيان نعمت‌اللهيه با دربار قاجار و عالمان ديني - به عنوان دو قدرت صاحب نفوذ در جامعۀ آن زمان - تصويري مناسب از فضاي اجتماعي متصوفان اين سلسله در عصر قاجار ترسيم نماييم.